Η θρησκευτική ελευθερία στην Ευρώπη με αφορμή την υπόθεση Lautsi

Η θρησκευτική ελευθερία στην Ευρώπη με αφορμή την υπόθεση Lautsi

                                                                                  

                                                                            

Ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προσέφυγε την 27-06-2006 η Ιταλίδα υπήκοος Soile Lautsi, για λογαριασμό της και ως εκπρόσωπος των ανηλίκων τότε τέκνων της με αίτημα την καταδίκη της Ιταλίας για παραβίαση του άρθρου 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (δικαίωμα επί της θρησκευτικής ελευθερίας) καθώς και του άρθρου 2 του 1ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου αυτής (δικαίωμα των γονέων να αξιώσουν από το κράτος θρησκευτική εκπαίδευση σύμφωνη προς τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές τους πεποιθήσεις) σε συνδυασμό και προς το άρθρο 14 της Συμβάσεως (απαγόρευση διακρίσεων). Τούτο διότι στις αίθουσες διδασκαλίας των δημοσίων σχολείων της Ιταλίας ήταν ανηρτημένος ο Εσταυρωμένος, πράγμα το οποίο ήταν (κατά την προσφεύγουσα) αντίθετο προς το χαρακτήρα του ιταλικού κράτους ως ουδέτερου θρησκευτικά κράτους.

                Στις 3-11-2009, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (Τμήμα II), έκανε δεκτή την εν λόγω προσφυγή και καταδίκασε την Ιταλία. Στις 28-01-2010, η Κυβέρνηση ζήτησε η υπόθεση να παραπεμφθεί στο Τμήμα Μείζονος Συνθέσεως.

Η διατύπωση της απόφασης του 2011 αφήνει να εννοηθεί ότι το επίδικο ζήτημα κρίνεται εν τέλει μέσα από δύο πρίσματα: το περιθώριο εκτίμησης του ενδιαφερομένου Κράτους και το ευρύτερο περιβάλλον εντός του οποίου κρίνεται η επιλογή του. Με άλλα λόγια, αυτό που φαίνεται να απορρέει από την απόφαση του Τμήματος Μείζονος Συνθέσεως είναι ότι το ίδιο ζήτημα δεν μπορεί να κριθεί με τους ίδιους όρους για παράδειγμα στην Ελβετία και στην Ιταλία.

                Το Δικαστήριο παραπέμπει, στη νομολογία του σχετικά με τη θέση της θρησκείας στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών. Η διαμόρφωση και ο σχεδιασμός του προγράμματος σπουδών εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των Συμβαλλομένων Κρατών. Κατ’ αρχήν, δεν εναπόκειται στο Δικαστήριο να αποφανθεί επί τέτοιου είδους ερωτημάτων, καθώς οι λύσεις μπορούν, νομίμως, να διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα και την ιστορική περίοδο. Ειδικότερα, η δεύτερη φράση του άρθρου 2 του Πρωτοκόλλου αριθ. 1 δεν εμποδίζει τα Κράτη-Μέλη να μεταδίδουν, μέσω της διδασκαλίας ή της εκπαίδευσης, πληροφορίες ή γνώσεις άμεσα ή έμμεσα θρησκευτικής ή φιλοσοφικής φύσης. Δεν επιτρέπει καν στους γονείς να αντιτάσσονται στην ενσωμάτωση της εν λόγω διδασκαλίας ή εκπαίδευσης στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών.

                Το Δικαστήριο κρίνει ότι η απόφαση για το εάν θα διαιωνιστεί ή όχι μια παράδοση εμπίπτει, κατ’ αρχήν, στο περιθώριο εκτιμήσεως του εναγόμενου Κράτους. Λαμβάνει επίσης υπόψη το γεγονός ότι η Ευρώπη χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλομορφία μεταξύ των Κρατών που την απαρτίζουν, ιδιαίτερα στη σφαίρα της πολιτιστικής και της ιστορικής εξέλιξης. Υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι η αναφορά σε μια παράδοση δεν μπορεί να απαλλάξει ένα συμβαλλόμενο Κράτος από την υποχρέωσή του να σέβεται τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που κατοχυρώνονται στη Συνθήκη και τα Πρωτόκολλά της.              Συνεπώς, το Δικαστήριο οφείλει, κατ’ αρχήν, να σέβεται τις αποφάσεις των Συμβαλλόμενων Κρατών στα θέματα αυτά, συμπεριλαμβανόμενου και του χώρου που παραχωρούν στη θρησκεία, υπό την προϋπόθεση ότι οι αποφάσεις αυτές δεν θα οδηγούν σε μια μορφή κατήχησης.

                        Το ΕΔΔΑ όμως φαίνεται να λαμβάνει ιδιαιτέρως υπόψη του την παράμετρο του περιβάλλοντος εντός του οποίου κρίνεται η έκθεση του Εσταυρωμένου, δηλαδή την αντιμετώπιση των άλλων θρησκειών στο πλαίσιο το ιταλικού δημοσίου σχολείου. Η παράγραφος 74 της απόφασης αναφέρει ότι : «η Ιταλία ανοίγει το θρησκευτικό περιβάλλον και σε άλλες θρησκείες.            Όσο όμως κι αν καταβάλλεται προσπάθεια στο πλαίσιο της κρατικής σφαίρας ώστε να μην δημιουργούνται ανισότητες, είναι γεγονός ότι η αυξημένη «ορατότητα» που αποδίδεται ιδίως στην κυριαρχούσα θρησκεία δεν μπορεί παρά να δημιουργεί δυσάρεστες καταστάσεις στις σύγχρονες πολυσύνθετες κοινωνίες (βλ. σχόλιο της Θάνου στην απόφαση Lautsi δημοσιευμένο στην Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου σελ. 224-225).  Το γεγονός ότι βρισκόμαστε και διαβιούμε στον ευρωπαϊκό χώρο δεν είναι δυνατό να επιτρέψει την αλλοίωση της πολιτισμικής μας ταυτότητας.

                        Η απόφαση του Τμήματος Μείζονος Συνθέσεως του ΕΔΔΑ δέχεται λοιπόν ότι οι επικαλούμενες διατάξεις της ΕΣΔΑ δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστούν κατά τον τόσο αυστηρό και απόλυτο τρόπο, σε σημείο που τα ευρωπαϊκά κράτη, να δεσμεύονται υπέρμετρα και πέρα από κάθε λογική και να μην έχουν κανένα απολύτως περιθώριο να κινηθούν και να δείξουν, ότι σέβονται τις αρχές και τις παραδόσεις τους, που σχηματίζουν την πολιτιστική υπόσταση του κράτους.

                        Δεν είναι δυνατόν επομένως η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να έρχεται και να αποφασίζει π.χ. ότι τα ευρωπαϊκά κράτη δεν επιτρέπεται να στολίσουν τις σχολικές τους αίθουσες με ένα σύμβολο της ιστορίας τους (της πολιτικής ή της θρησκευτικής) χωρίς κανένα λόγο. Αυτό ακριβώς το πολύ καίριο σημείο πρόσεξε η απόφαση του Τμήματος Μείζονος Συνθέσεως του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Lautsi και ορθώς βεβαίως το ενέταξε στο παγίως αποδεκτό από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου «περιθώριο εκτίμησης», που αναγνωρίζεται στα ευρωπαϊκά κράτη κατά την εφαρμογή των διατάξεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

                        Ωστόσο, το Δικαστήριο δεν παραβλέπει ότι η αναφορά σε μια παράδοση δεν μπορεί να απαλλάξει ένα συμβαλλόμενο Κράτος από την υποχρέωσή του να σέβεται τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που κατοχυρώνονται στη Συνθήκη και τα Πρωτόκολλά της. Συνεπώς, έκρινε ότι κατ’ αρχήν οι αποφάσεις των Συμβαλλόμενων Κρατών στα θέματα αυτά πρέπει να είναι σεβαστές, συμπεριλαμβανόμενου και του χώρου που παραχωρούν στη θρησκεία, υπό την προϋπόθεση όμως ότι οι αποφάσεις αυτές δεν θα οδηγούν σε μια μορφή κατήχησης.

                Η απόφαση του ΕΔΔΑ, εν τέλει, είναι περισσότερο μια πολιτική και διπλωματική απόφαση παρά εναρμονίζεται με τη δημιουργική ερμηνεία της Σύμβασης και των Πρωτοκόλλων της. Ακυρώνει σε σημαντικό βαθμό την υποχρέωση ουδετερότητας του κράτους στην εκπαίδευση των μαθητών. Η απόρριψη της προσφυγής της μητέρας δεν είναι μια προσωπική ήττα της ιδίας αλλά αποτελεί παράλληλα και μια ήττα του σύγχρονου ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού που στηρίζεται στο κοσμικό κράτος και στις αρχές της ισότητας των πολιτών και της ουδετερότητας του κράτους στα θρησκευτικά ζητήματα ( βλ. Χειρδάρη στην απόφαση Lautsi δημοσιευμένο στο Νομικό βήμα (σελ.1045-1046).

Από  το forum της ΕΝΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ 

Εισήγηση Μαρίας Κ. Δουλή δικηγόρου

     Αθήνα, 26-04-2012

 

                                                                            

ΠΑΡΑΜΟΝΗ ή ΌΧΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ?

·         

     ΠΑΡΑΜΟΝΗ ή ΌΧΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ?

Αγαπητοί φίλοι-φίλες,

Αυτές είναι μερικές σκέψεις μου σχετικά με την παραμονή ή όχι  της χώρας μας στην Ευρωζώνη.

Κατά τη γνώμη μου η χώρα μας (και όχι μόνο) δοκιμάζεται σήμερα, στα πλαίσια ασφαλώς «του οράματος» της ενωμένης Ευρώπης, το οποίο διατηρεί βέβαια την ιστορική του δυναμική αλλά δεν έχει καμιά σχέση με την αρχιτεκτονική της ευρωζώνης και των επιλογών της Άγκελας Μέργκελ και Νικολά Σαρκοζί. Οι αρχικές συνθήκες που προβλέπονταν στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση και ήταν απαραίτητες, ώστε να δημιουργηθεί μια ιδανική νομισματική ζώνη και να υπάρξει μια σύγκλιση ρυθμών ανάπτυξης και παραγωγής, δεν εκπληρώθηκαν ποτέ πλήρως και αυτό γιατί υπήρξε μεγάλη απόκλιση στην επιλογή αποτελεσματικών δημοσιονομικών, συναλλαγματικών πολιτικών με επακόλουθο την επικράτηση μιας αλόγιστης απειθαρχίας, που δημιούργησε σοβαρά προβλήματα σήμερα στις δοκιμαζόμενες δημοσιονομικά χώρες PIGS (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία….κ.λ.π). Η ελπίδα για δομικές μεταρρυθμίσεις δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψιν τις αποκλίσεις σε μισθούς και σε ρυθμό αύξησης παραγωγικότητας. Το αποτέλεσμα ήταν η απώλεια της ανταγωνιστικότητας των κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Όπως λειτουργεί το σύστημα σήμερα οδηγεί τα κράτη της περιφέρειας σε μαρασμό. Λύση του προβλήματος μπορεί να είναι  η λήψη μέτρων για σύγκλιση της ανταγωνιστικότητας, που απαιτεί όμως σημαντικά κεφάλαια καθώς επίσης και την έκδοση ευρωομολόγων. Οι φορολογούμενοι των κρατών του επονομαζόμενου «πυρήνα», ωστόσο, ειδικότερα εκείνοι των κρατών που δημιουργούν εισοδήματα όπως η Γερμανία και η Γαλλία, δεν θα αποδεχθούν εύκολα οι φόροι που πληρώνουν να εξυπηρετούν το χρέος ολόκληρης της Ευρωζώνης.

Εάν η Ευρωζώνη δεν επιλύσει τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα, ας μην μας φαίνεται ουτοπικό στο άμεσο μέλλον ότι μπορεί κράτη-μέλη της να αμφισβητήσουν τα πλεονεκτήματα της παραμονής τους σε αυτήν.

 Σύμφωνα με τον παγκοσμίου φήμης νομπελίστα οικονομολόγο Νουριέλ Ρουμπινί, η Ευρωζώνη οδεύει προς τη διάσπαση της. Ο Ρουμπινί πιστεύει πως η τρέχουσα προσέγγιση των ευρωπαίων αξιωματούχων δεν έχει και δεν πρόκειται να επιλύσει τα θεμελιώδη προβλήματα των αποκλίσεων μεταξύ κρατών σε θέματα ανταγωνισμού και οικονομίας. Προβλέπει πως αυτό θα έχει ως τελικό αποτέλεσμα τη διάλυση της Ευρωζώνης καθώς κάποια από τα λιγότερο ισχυρά κράτη-μέλη θα οδηγηθούν σε αδιέξοδο.

Πιστεύω ότι η επιλογή αποχώρησης της Ελλάδας από την Ευρωζώνη με άλλα λόγια η επιλογή αποδέσμευσης από το ευρώ και επιστροφής στο εθνικό νόμισμα (νέα δραχμή), δεν αποτελεί τεχνοκρατική θεώρηση της σχέσης «κόστους-ωφέλειας», αλλά πρέπει να συνδέεται άρρηκτα με το ζήτημα της λαϊκής κυριαρχίας, τις κατευθύνσεις οικονομικής πολιτικής και μελλοντικής προοπτικής της χώρας μας.

Νομίζω ότι είναι εμφανής η τάση για δημιουργία ενός Γερμανικού Διευθυντηρίου.

Σίγουρα για την χώρα μας σήμερα δεν διαφαίνεται καμιά πρόθεση να εγκαταλείψουμε το Ευρώ, καθώς το αντίθετο θα μας δημιουργούσε άμεσα πολλά προβλήματα και θα δημιουργούσε χάος στις αγορές με τεράστιες κεφαλαιακές ζημιές.

o    Κάθε μέρα όμως που περνά τα δάνεια που παίρνουμε, θα μας κρατούν εντός του ευρώ προσωρινά μέχρις ότου διασωθούν οι Γερμανικές τράπεζες, που θα χρησιμοποιήσουν τον χρόνο που εμείς "αγοράζουμε" (δανειζόμενοι) εκ μέρους τους, ώστε να προλάβουν να πουλήσουν τα ομόλογά μας, αλλά κάποια στιγμή δεν θα μπορέσουμε να αποπληρώσουμε. Και τότε; Θα οδηγηθούμε σε στάση πληρωμών ως συνέπεια ενός απίστευτα αναποτελεσματικού δανεισμού δεκάδων δις ευρώ για εξυπηρέτηση της παραπάνω λογικής και επιπλέον θα αποβληθούμε από την Ευρωζώνη.

o    Τα πράγματα όμως θα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά αν από την αρχή της κρίσης δεν είχαμε εμπλακεί σε καμιά διαπραγμάτευση με την κα Μέρκελ και θέταμε τους εταίρους μας προ ενός απλού διλήμματος: Άμεση στάση πληρωμών (με ό,τι αυτό θα συνεπαγόταν  για το ευρώ) ή πραγματική οικονομική ενοποίηση της Ευρωζώνης.

Τέλος εκτιμώ ότι συνεχή επιδίωξή μας πρέπει να αποτελεί η βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς μας, διευρύνοντας την αμοιβαία και επωφελή συνεργασία μας και με άλλες χώρες εκτός Ευρωζώνης, δεδομένου ότι θα υπάρξουν διεθνείς οικονομικές ανακατατάξεις με εμπλοκή της Κίνας και Ρωσίας ενεργά στην αντιμετώπιση της Ευρωπαϊκής κρίσης.

 Από το Forum της ΕΝΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

 Εισήγηση Ηλίας Μανιάτης Νο [17].6/10.11.11

 Πολιτικός Επιστήμονας

 Αναλυτής προγραμματιστής συστημάτων Η/Υ

Η ΤτΕ ως αναπόσπαστο μέλος του Ευρωσυστήματος

 Η ΤτΕ ως αναπόσπαστο μέλος του Ευρωσυστήματος

Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των 27 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Η "Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας" και το "Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας" (Καταστατικό του ΕΣΚΤ) αποτελούν τη νομική βάση για το ΕΣΚΤ. Η Συνθήκη ρυθμίζει την εκτέλεση των λειτουργιών κεντρικής τράπεζας για τη ζώνη του ευρώ από την ΕΚΤ και τις Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες (ΕθνΚΤ). Το Καταστατικό ορίζει ειδικότερα τα σχετικά καθήκοντα και λειτουργίες της ΕΚΤ και των ΕθνΚΤ.

Τα νομικά κείμενα που θεσπίζουν το ΕΣΚΤ – η "Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας" και το "Καταστατικό του ΕΣΚΤ" – συντάχτηκαν με γνώμονα ότι όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ θα υιοθετήσουν το ευρώ και, επομένως, το ΕΣΚΤ θα εκτελεί όλα τα καθήκοντα που απορρέουν από το ενιαίο νόμισμα. Ωστόσο, έως ότου όλες οι χώρες της ΕΕ εισαγάγουν το ευρώ, το Ευρωσύστημα έχει αναλάβει τον ρόλο της νομισματικής αρχής. Ο όρος "Ευρωσύστημα" βοηθά να γίνει κατανοητή η διάρθρωση των κεντρικών τραπεζών στη ζώνη του ευρώ.

Το Ευρωσύστημα, που είναι το σύστημα κεντρικών τραπεζών της ζώνης του ευρώ, περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ.

Η ζώνη του ευρώ περιλαμβάνει σήμερα 17 χώρες: την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Κύπρο, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, την Ολλανδία, την Πορτογαλία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία, την Εσθονία και τη Φινλανδία.

Αποστολή του Ευρωσυστήματος

O πρωταρχικός σκοπός του Ευρωσυστήματος είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών (άρθρο 105, παράγραφος 1, της Συνθήκης), που μεταφράζεται από το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) ως επίτευξη ρυθμών πληθωρισμού κάτω αλλά πλησίον του 2% σε μεσοπρόθεσμη βάση. Επίσης, χωρίς να επηρεάζεται ο στόχος της σταθερότητας των τιμών, το Ευρωσύστημα στηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές της ΕΕ και συμβάλλει στην υλοποίηση των στόχων της Κοινότητας (που περιλαμβάνουν υψηλό επίπεδο απασχόλησης και αειφόρο οικονομική ανάπτυξη). Ενεργώντας ως χρηματοπιστωτική αρχή, το Ευρωσύστημα αποσκοπεί στη διαφύλαξη της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την προώθηση της χρηματοπιστωτικής ενοποίησης στην Ευρώπη. 

Βασικά καθήκοντα του Ευρωσυστήματος

Η Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναθέτει στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) την αποστολή να εκτελεί λειτουργίες κεντρικής τράπεζας για τη ζώνη του ευρώ. Το άρθρο 105 παράγραφος 2 της Συνθήκης και το άρθρο 3.1 του Καταστατικού του ΕΣΚΤ εκχωρούν στο Ευρωσύστημα την αποκλειστική αρμοδιότητα να εκτελεί τα παρακάτω βασικά καθήκοντα:

• να χαράσσει και να εφαρμόζει τη νομισματική πολιτική στη ζώνη του ευρώ,
• να διενεργεί πράξεις συναλλάγματος,
• να προωθεί την ομαλή λειτουργία των συστημάτων πληρωμών,
• να κατέχει και να διαχειρίζεται τα επίσημα συναλλαγματικά διαθέσιμα των κρατών-μελών.

Ευρύτερα καθήκοντα του Ευρωσυστήματος αποτελούν:

• η έκδοση τραπεζογραμματίων ευρώ, τα οποία είναι τα μόνα τραπεζογραμμάτια που έχουν ισχύ νόμιμου χρήματος στη ζώνη του ευρώ,
• η συλλογή των στατιστικών στοιχείων που απαιτούνται για την εκπλήρωση των καθηκόντων του Ευρωσυστήματος,
• η συμβολή στον σχεδιασμό και την τροποποίηση των κανόνων που αφορούν στις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας,
• η προώθηση ρυθμίσεων για τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την αποτελεσματική διαχείριση χρηματοπιστωτικών κρίσεων,
•  η συνεργασία με διεθνείς φορείς σε θέματα όπως η παγκόσμια ανάπτυξη και η μακροοικονομική σταθερότητα.

Δομή του Ευρωσυστήματος

Το Ευρωσύστημα διοικείται από το Διοικητικό Συμβούλιο και την Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΚΤ.

Το Διοικητικό Συμβούλιο αποτελεί το κύριο όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ και απαρτίζεται από τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο της ΕΚΤ, τα τέσσερα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους Διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών (ΕθνΚΤ) των κρατών-μελών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ (επί του παρόντος 17 Διοικητές). Έχει το δικαίωμα να λαμβάνει τις πλέον ουσιώδεις, από στρατηγικής άποψης, αποφάσεις για το Ευρωσύστημα: είναι αρμόδιο για τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής της ζώνης του ευρώ (καθορισμός των βασικών επιτοκίων, υποχρεωτικών διαθεσίμων) και για τον καθορισμό των κατευθυντήριων γραμμών που πρέπει να ακολουθούν οι ΕθνΚΤ του Ευρωσυστήματος κατά την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής.

Η Εκτελεστική Επιτροπή προετοιμάζει τις συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, θέτει σε εφαρμογή τις αποφάσεις του και διαχειρίζεται τις καθημερινές εργασίες της ΕΚΤ. Απαρτίζεται από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο και τέσσερα μέλη.

Το τρίτο όργανο λήψης αποφάσεων σε επίπεδο ΕΣΚΤ είναι το Γενικό Συμβούλιο, το οποίο συνθέτουν ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της ΕΚΤ και οι Διοικητές των ΕθνΚΤ των 27 κρατών-μελών της ΕΕ. Το Γενικό Συμβούλιο συμβάλλει στις συμβουλευτικές και συντονιστικές λειτουργίες της ΕΚΤ και στις προετοιμασίες για την εκάστοτε διεύρυνση της ζώνης του ευρώ. Μπορεί να θεωρηθεί ως μεταβατικό όργανο, καθώς εξακολουθεί να υφίσταται όσο υπάρχουν κράτη-μέλη της ΕΕ τα οποία δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει το ευρώ ως ενιαίο νόμισμα.

Στρατηγική Νομισματικής Πολιτικής 

Το Ευρωσύστημα είναι αρμόδιο για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ, με πρωταρχικό σκοπό τη διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών.

Η νομισματική πολιτική, δηλαδή η πολιτική καθορισμού των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ, ασκείται από το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Οι αποφάσεις νομισματικής πολιτικής λαμβάνονται συνήθως στην πρώτη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου κάθε μήνα με γνώμονα την επίτευξη του πρωταρχικού στόχου και κοινοποιούνται μέσα από συνέντευξη Τύπου του Προέδρου της ΕΚΤ.

Η στρατηγική νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος διατυπώθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο το 1998 και επιβεβαιώθηκε κατά την αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2003. Η στρατηγική αυτή περιλαμβάνει:
1) Έναν ορισμό για τη σταθερότητα των τιμών σε ποσοτικούς όρους. Το Διοικητικό Συμβούλιο επιδιώκει τη διατήρηση του ετήσιου ρυθμού πληθωρισμού κάτω αλλά πλησίον του 2% μεσοπρόθεσμα για τη ζώνη του ευρώ.

2) Δύο αναλυτικές προσεγγίσεις

• Οικονομική ανάλυση. Αξιολογεί τις τρέχουσες οικονομικές και χρηματοοικονομικές εξελίξεις και τις συνέπειές τους για τον πληθωρισμό βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα. Στο πλαίσιο της οικονομικής ανάλυσης, δημοσιεύονται και οι προβλέψεις των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ και του Ευρωσυστήματος τέσσερεις φορές τον χρόνο.
• Νομισματική ανάλυση. Αξιολογεί τις γενικότερες συνθήκες ρευστότητας βάσει πληροφοριών για τις συνιστώσες και τους παράγοντες μεταβολής της ποσότητας χρήματος, με στόχο τη διασταύρωση των ενδείξεων για την εξέλιξη του πληθωρισμού που προέρχονται από την οικονομική ανάλυση σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

ΜΕΣΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Tο Ευρωσύστημα έχει στη διάθεσή του ένα σύνολο εργαλείων νομισματικής πολιτικής προκειμένου να επιτευχθεί ο κύριος στόχος του (η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών). Ενώ η στρατηγική νομισματικής πολιτικής καθορίζει το επίπεδο επιτοκίων στην αγορά χρήματος που απαιτούνται για να διατηρήσουν τη σταθερότητα τιμών, το λειτουργικό πλαίσιο επιτρέπει την επίτευξη του επιτοκίου.

Με τη χρησιμοποίηση κάθε φορά του κατάλληλου συνόλου εργαλείων νομισματικής πολιτικής, η ΕΚΤ:

• κατευθύνει τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια της αγοράς χρήματος με τη διαχείριση της ρευστότητας στην αγορά χρήματος,
• σηματοδοτεί τις προθέσεις νομισματικής πολιτικής της μέσω του καθορισμού των βασικών επιτοκίων της,
• προωθεί τη λειτουργική αποδοτικότητα και βοηθά τα πιστωτικά ιδρύματα να ικανοποιήσουν τις ανάγκες ρευστότητάς τους κατά τρόπο ομαλό.

Πιο συγκεκριμένα, το λειτουργικό πλαίσιο του Ευρωσυστήματος είναι βασισμένο σε ορισμένες αρχές, οι οποίες στοχεύουν:

• στη διευκόλυνση της αποδοτικής κατανομής των πόρων μιας ανοικτής οικονομίας με ελεύθερο ανταγωνισμό,
• στην εξασφάλιση της λειτουργικής αποδοτικότητας στη διασφάλιση ίσης μεταχείρισης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ανεξάρτητα από το μέγεθος και τη θέση τους στην περιοχή του ευρώ,  
• στην προστασία της αρχής της αποκέντρωσης στην εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής μέσα στη ζώνη του ευρώ,
• στην εφαρμογή των αρχών της απλότητας, της διαφάνειας και της αποδοτικότητας δαπανών.

Η νομισματική πολιτική του Ευρωσυστήματος εκτελείται με αποκεντρωμένο τρόπο: Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ λαμβάνει την απόφαση και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες είναι αρμόδιες για την εφαρμογή της.

Το Ευρωσύστημα εκτελεί τις πράξεις ανοικτής αγοράς, προσφέρει τις πάγιες διευκολύνσεις και υποχρεώνει τα πιστωτικά ιδρύματα να τηρούν ελάχιστα αποθεματικά.

Οι πράξεις ανοικτής αγοράς

Οι πράξεις ανοικτής αγοράς του Ευρωσυστήματος μπορούν να ταξινομηθούν στις ακόλουθες τέσσερεις κατηγορίες όσον αφορά στους στόχους, την τακτικότητα και τις διαδικασίες τους: 1. πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης

2. πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης

3.πράξεις εξομάλυνσης βραχυχρόνιων διακυμάνσεων της ρευστότητας

4.διαρθρωτικές πράξεις

Οι πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης παρέχουν τακτικά ρευστότητα μέσω αντιστρεπτέων συναλλαγών με εβδομαδιαία συχνότητα και διάρκεια μιας εβδομάδας. Αυτές οι πράξεις εκτελούνται από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) με τυποποιημένες δημοπρασίες. Από τον Ιούνιο 2000, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δημοσιεύει την πρόβλεψή της για τον μέσο όρο των αυτόνομων παραγόντων προσδιορισμού της ρευστότητας την ημέρα της ανακοίνωσης των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης. Από τον Μάρτιο 2004, με την εφαρμογή του νέου λειτουργικού πλαισίου του Ευρωσυστήματος για τη νομισματική πολιτική, η ΕΚΤ έχει αρχίσει να δημοσιεύει «το ποσό ισορροπίας» στις πράξεις κύριας αναχρηματοδότησης την ημέρα της ανακοίνωσης και την ημέρα της κατανομής, καθώς επίσης και ενημερωμένη πρόβλεψη των μέσων αυτόνομων παραγόντων την ημέρα της κατανομής.

Οι πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης είναι αντιστρεπτέες συναλλαγές παροχής ρευστότητας με μηνιαία συχνότητα και διάρκεια τριών μηνών. Αυτές οι πράξεις στοχεύουν στην παροχή πρόσθετης πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης στους αντισυμβαλλόμενους και εκτελούνται από τις ΕθνΚΤ βάσει των τυποποιημένων δημοπρασιών. Σε αυτές τις πράξεις, το Ευρωσύστημα, καταρχάς, δεν σκοπεύει να σηματοδοτήσει το επίπεδο των επιτοκίων στην αγορά και, επομένως, κανονικά ενεργεί ως αποδέκτης τιμών.

Οι κύριες και οι πιο μακροπρόθεσμες πράξεις αναχρηματοδότησης εκτελούνται σύμφωνα με το προαναγγελθέν ημερολόγιο δημοπρασιών του Ευρωσυστήματος.

Οι πράξεις εξομάλυνσης βραχυχρόνιων διακυμάνσεων της ρευστότητας εκτελούνται σε ad hoc βάση, με στόχο τη διαχείριση της ρευστότητας στην αγορά και, ειδικότερα, προκειμένου να αμβλύνουν τις επιπτώσεις στα επιτόκια που προκαλούνται από απροσδόκητες διακυμάνσεις ρευστότητας στην αγορά. Οι πράξεις εξομάλυνσης βραχυχρόνιων διακυμάνσεων της ρευστότητας εκτελούνται πρωτίστως ως αντιστρεπτέες συναλλαγές, αλλά μπορούν επίσης να λάβουν τη μορφή οριστικής πράξης (αγοράς ή πώλησης), ανταλλαγής νομισμάτων και αποδοχής καταθέσεων καθορισμένης διάρκειας. Οι πράξεις εξομάλυνσης βραχυχρόνιων διακυμάνσεων της ρευστότητας διενεργούνται κανονικά από τις ΕθνΚΤ μέσω ταχείας δημοπρασίας, αν και μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν διμερείς διαδικασίες. Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφασίζει εάν, υπό εξαιρετικές περιστάσεις, οι πράξεις εξομάλυνσης βραχυχρόνιων διακυμάνσεων της ρευστότητας μπορούν να διενεργηθούν από την ίδια την ΕΚΤ.

Επιπλέον, το Ευρωσύστημα μπορεί να διενεργήσει διαρθρωτικές πράξεις όποτε η ΕΚΤ επιθυμεί να ρυθμίσει τη διαρθρωτική θέση του Ευρωσυστήματος έναντι του χρηματοπιστωτικού τομέα (είτε σε τακτική είτε σε μη τακτική βάση). Οι διαρθρωτικές πράξεις υπό μορφήν αντιστρεπτέων συναλλαγών και η έκδοση των πιστοποιητικών χρέους διενεργούνται από τις ΕθνΚΤ μέσω τυποποιημένων δημοπρασιών. Οι διαρθρωτικές πράξεις υπό μορφήν οριστικών συναλλαγών εκτελούνται μέσω των διμερών διαδικασιών.

Τράπεζα της Ελλάδος και Ευρωσύστημα

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η κεντρική τράπεζα της χώρας. Ιδρύθηκε το 1927 βάσει ενός Παραρτήματος του Πρωτοκόλλου της Γενεύης και άρχισε να λειτουργεί τον Μάιο του 1928. Από τον Ιανουάριο 2001 η Τράπεζα της Ελλάδος αποτελεί αναπόσπαστο μέλος του Ευρωσυστήματος, που απαρτίζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) που ανήκουν στη ζώνη του ευρώ. Έκτοτε η Τράπεζα της Ελλάδος συμβάλλει με τη δράση της στην επίτευξη των στόχων και την εκτέλεση των καθηκόντων του Ευρωσυστήματος, το οποίο χαράσσει και εφαρμόζει τη νομισματική πολιτική στη ζώνη του ευρώ.

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι αρμόδια για την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος στην Ελλάδα και τη διαφύλαξη της σταθερότητας του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ως πρωταρχικός σκοπός ορίζεται από το Καταστατικό της η διασφάλιση της σταθερότητας του γενικού επιπέδου των τιμών. Στο βαθμό που δεν επηρεάζεται η επίτευξη του πρωταρχικού της σκοπού, η Τράπεζα στηρίζει τη γενική οικονομική πολιτική της κυβέρνησης. Κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων της, έχει κατοχυρωθεί η θεσμική, προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία της, αλλά και η άσκηση δημοκρατικού ελέγχου εκ μέρους της Βουλής.

Oι αρμοδιότητες της Τράπεζας διακρίνονται σε αυτές που εντάσσονται στο πλαίσιο του Ευρωσυστήματος και σε άλλες αρμοδιότητες, και συνοπτικά είναι οι εξής:

1. Αρμοδιότητες στο πλαίσιο του Ευρωσυστήματος

2. Άλλες Αρμοδιότητες της Τράπεζας της Ελλάδος

1. Αρμοδιότητες στο πλαίσιο του Ευρωσυστήματος

• Συμμετέχει στη χάραξη της ενιαίας νομισματικής πολιτικής της ζώνης του ευρώ και την εφαρμόζει στην Ελλάδα.
• Διαχειρίζεται για λογαριασμό της ΕΚΤ μέρος των σε συνάλλαγμα και χρυσό διαθεσίμων της τελευταίας, σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΚΤ.
• Ασκεί την επίβλεψη των συστημάτων και των μέσων πληρωμών, με σκοπό τη διασφάλιση της σταθερότητας, της αξιοπιστίας και της αποδοτικότητάς τους. Στο πλαίσιο της αρμοδιότητας αυτής, παρακολουθεί και επιβλέπει, μεταξύ άλλων, το σύστημα πληρωμών ΔΙΑΣ και το Γραφείο Συμψηφισμού Αθηνών. Από τις 19 Μαΐου 2008, συμμετέχει στο Target2 , το νέο διευρωπαϊκό σύστημα ταχείας μεταφοράς κεφαλαίων και διακανονισμού σε συνεχή χρόνο.
• Προωθεί ρυθμίσεις για τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την αποτελεσματική διαχείριση χρηματοπιστωτικών κρίσεων.
• Συλλέγει στατιστικά στοιχεία από νομισματικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (δηλαδή, τις τράπεζες και τα αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων).  
• Εκδίδει τραπεζογραμμάτια ευρώ, τα οποία κυκλοφορούν ως νόμιμο χρήμα, μετά από έγκριση της ΕΚΤ, και είναι αρμόδια για την κυκλοφορία και διαχείριση των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ στην Ελλάδα.
• Φροντίζει για την προμήθεια των αναγκαίων ποσοτήτων ανά αξία, είτε από το Ίδρυμα Εκτύπωσης Τραπεζογραμματίων και Αξιών (ΙΕΤΑ), είτε από διασυνοριακές χρηματαποστολές, καθώς και για την ασφαλή αποθήκευση, διακίνηση και την επανακυκλοφορία ή την καταστροφή τους και μεριμνά για τον ομαλό εφοδιασμό της οικονομίας.

2. Άλλες Αρμοδιότητες της Τράπεζας της Ελλάδος

• Εποπτεύει τα πιστωτικά ιδρύματα καθώς και ορισμένες κατηγορίες επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα της οικονομίας.
• Εποπτεύει και ελέγχει τις ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις καθώς και τους διαμεσολαβητές στις ασφαλίσεις.
• Έχει την ευθύνη για τη διαχείριση και τη λειτουργία του Συστήματος Παρακολούθησης Συναλλαγών επί Τίτλων με Λογιστική Μορφή (Άυλοι Τίτλοι).
• Έχει την ευθύνη της λειτουργίας της Ηλεκτρονικής Δευτερογενούς Αγοράς Τίτλων (ΗΔΑΤ).
• Έχει αναλάβει το χρηματικό διακανονισμό των συναλλαγών της ΕΧΑΕ μέσω του συστήματος SMART (System for Money Settlement of Athex Reconciled Transactions). 
• Κατέχει και διαχειρίζεται τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας στα οποία περιλαμβάνονται τα σε συνάλλαγμα και χρυσό διαθέσιμα της Τράπεζας της Ελλάδος και του Ελληνικού Δημοσίου.
• Εξυπηρετεί το Ελληνικό Δημόσιο ως ταμίας και εντολοδόχος τού.
• Καταρτίζει και δημοσιεύει στατιστικά στοιχεία που αφορούν την ελληνική οικονομία και διενεργεί εξειδικευμένες στατιστικές έρευνες.
• Δημοσιεύει εκθέσεις και διεξάγει ερευνητικό έργο στο πλαίσιο της παρακολούθησης και ανάλυσης της οικονομικής συγκυρίας και της νομισματικής πολιτικής. 

Η Τράπεζα της Ελλάδος ως αναπόσπαστο τμήμα του Ευρωσυστήματος:

• Συμμετέχει στη διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος. Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ το οποίο λαμβάνει τις αποφάσεις της νομισματικής πολιτικής.
• Συμμετέχει στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος. Η Τράπεζα της Ελλάδος παρέχει ρευστότητα και δέχεται καταθέσεις από τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα στο πλαίσιο της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος.
• Ενημερώνει το ελληνικό κοινό για τη νομισματική πολιτική που ακολουθείται στη ζώνη του ευρώ, μέσα από τις τακτικές εκδόσεις της (Έκθεση Διοικητή, Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική).

Η  Τράπεζα  της  Ελλάδος έχει  σαφείς  αρμοδιότητες  στον  τομέα  των   συστημάτων πληρωμών σύμφωνα με το Καταστατικό της, το οποίο έχει εναρμονιστεί με το καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στο πλαίσιο αυτό, δύναται να θέτει κανόνες λειτουργίας και να επιβλέπει συστήματα πληρωμών και συστήματα εκκαθάρισης εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών, με στόχο την αποτελεσματικότητα και αξιοπιστία τους και ιδίως τον περιορισμό του συστημικού κινδύνου και την ενίσχυση του ανταγωνισμού. Επίσης, να διαχειρίζεται τέτοια συστήματα, επιφυλασσομένων των διατάξεων που ισχύουν κάθε φορά στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών.

Τα συστήματα πληρωμών και διακανονισμού χρεογράφων παρουσιάζονται εδώ στις εξής κατηγορίες

1) Σύστημα Μεγάλων Πληρωμών (TARGET2) 

Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι ο διαχειριστής της ελληνικής συνιστώσας του συστήματος πληρωμών μεγάλης αξίας σε πραγματικό χρόνο TARGET2.  (Το σύστημα TARGET άρχισε να λειτουργεί το 1999 και απαρτιζόταν από τα εθνικά συστήματα διακανονισμού πληρωμών σε συνεχή χρόνο των κρατών-μελών της ΕΕ που συμμετείχαν στην ΟΝΕ, το μηχανισμό πληρωμών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και το μηχανισμό διασύνδεσής τους. Στο TARGET, όπως και στο TARGET2, είχαν τη δυνατότητα να συνδεθούν και τα συστήματα πληρωμών των χωρών της ΕΕ που δεν είχαν υιοθετήσει τo ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα συμμετείχε στο TARGET από την έναρξη λειτουργίας του με το σύστημα πληρωμών ΕΡΜΗΣ. Το TARGET2 είναι το νέο διευρωπαϊκό σύστημα πληρωμών, το οποίο αντικατέστησε το σύστημα  TARGET.  Στο TARGET2, μια ενιαία τεχνική πλατφόρμα (Ενιαία Κοινή Πλατφόρμα-ΕΚΠ) παρέχεται από τις κεντρικές τράπεζες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, αντικαθιστώντας την αποκεντρωμένη δομή του αρχικού συστήματος TARGET. Με το TARGET2, το Ευρωσύστημα προσφέρει υπηρεσίες με ενιαία τιμολόγηση των πληρωμών τόσο εντός όσο και μεταξύ των κρατών-μελών που συμμετέχουν σε αυτό, με γνώμονα την ανάκτηση του κόστους. Το TARGET2 προσφέρει μεγάλο εύρος υπηρεσιών για να καλύψει τις απαιτήσεις όλων των χρηστών (ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα, Εθνικών Κεντρικών Τραπεζών και Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας). Η ενιαία πλατφόρμα του TARGET2 υποστηρίζει την ομογενοποίηση των εργασιών των τραπεζών, η οποία συμβάλλει στην ομαλή και αποτελεσματική επεξεργασία των πληρωμών. Επιπλέον, το TARGET2 διαθέτει προηγμένα μέσα διαχείρισης της ρευστότητας καθώς και εναρμονισμένες διαδικασίες για τον διακανονισμό των επικουρικών συστημάτων, δηλαδή των συμψηφιστικών συστημάτων και των συστημάτων διακανονισμού χρεογράφων. Το TARGET2 προσφέρει, επίσης, το υψηλότερο δυνατό επίπεδο αξιοπιστίας, καθώς και προηγμένους μηχανισμούς για τη συνέχιση των εργασιών.)  

2) Συστήματα Πληρωμών Λιανικής 

• Διατραπεζικό Σύστημα ΔΙΑΣ: ιδιωτικό σύστημα πολυμερούς συμψηφισμού πληρωμών μικρής αξίας.
• Γραφείο Συμψηφισμού Αθηνών (ΓΣΑ) : σύστημα πολυμερούς συμψηφισμού επιταγών, το οποίο λειτουργεί στις εγκαταστάσεις της Τράπεζας της Ελλάδος και στελεχώνεται από υπαλλήλους της.

3) Συστήματα Διακανονισμού Χρεογράφων  

• Σύστημα Παρακολούθησης Συναλλαγών επί Τίτλων με Λογιστική Μορφή: σύστημα διακανονισμού συναλλαγών επί τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου, διαχειριστής του οποίου είναι η Τράπεζα της Ελλάδος.
• Συστήματα διακανονισμού συναλλαγών του Χρηματιστηρίου Αθηνών: μονάδες της "Ελληνικά Χρηματιστήρια ΑΕ", οι οποίες πραγματοποιούν την εκκαθάριση και τον διακανονισμό των συναλλαγών στις αγορές τίτλων και παραγώγων του Χρηματιστηρίου Αθηνών. 
•  
• Από το forum της ΕΝΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ 
• ΕΙΣΗΓΗΣΗ Αικατερίνη Γ. Τσιροβασίλη Δικηγόρου, Μεταπτυχιακή στο Δημόσιο Δίκαιο.
• 99/ 23^η /24-5-2012 
•  

Προτάσεις Συνταγματικής αναθεώρησης

2    Προτάσεις Συνταγματικής αναθεώρησης

Α).     Άρση της Βουλευτικής ασυλίας η οποία έχει δημιουργήσει δύο κατηγορίες πολιτών. Είναι γεγονός ότι ελάχιστες φορές η Βουλή έχει άρει την βουλευτική ασυλία στους βουλευτές ακόμη και για αδικήματα του κοινού ποινικού δικαίου που δεν σχετίζονται άμεσα με τα βουλευτικά τους καθήκοντα.  Στο παρελθόν είχαν παρατηρηθεί και ακραία νοσηρά φαινόμενα, όπως π.χ.  βουλευτή που εξέδιδε ακάλυπτες επιταγές (!) ή βουλευτή που έβγαλε το περίστροφό του (!) και πυροβόλησε στον αέρα για εκφοβισμό των κατοίκων μιας περιοχής (!).

      Επίσης μείωση του αριθμού των Βουλευτών σε διακόσιους (200), όπως προβλέπει και το άρθρο 51 του Συντάγματος.  Ο αριθμός των 300 Βουλευτών είναι δυσανάλογος με τον πληθυσμό της Ελλάδας.   Σημειωτέον ότι το Κογκρέσο των Η.Π.Α. έχει 435 μέλη με πληθυσμό των Η.Π.Α. 300 εκατομμύρια.    

Β).      Κατάργηση του επαίσχυντου «Νόμου περί ευθύνης υπουργών», ο οποίος νόμος περί ευθύνης υπουργών έδωσε το πρόσφορο έδαφος για όλες τις ατασθαλίες και εγκληματικές πρακτικές  και συμπεριφορές υπουργών που οδήγησαν τη χώρα μας στο χείλος της καταστροφής.   Οι υπουργοί που τέλεσαν αξιόποινες πράξεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους να δικάζονται, όπως όλοι οι Έλληνες πολίτες, από κοινά ποινικά δικαστήρια, και όχι από «Ειδικά» δικαστήρια και με τους νόμους που ισχύουν για όλους τους Έλληνες πολίτες, χωρίς ευεργετικές διατάξεις (βλ. συντομότερος χρόνος παραγραφής των αδικημάτων τους!).    

Επίσης πολύ σημαντικό είναι οι Υπουργοί που με πράξεις ή παραλείψεις τους ζημίωσαν με δόλο το Ελληνικό Δημόσιο να ευθύνονται έναντι του Δημοσίου για την ζημία που προκάλεσαν, προσωπικά και απεριόριστα με την προσωπική τους περιουσία, όπως ευθύνεται ο κάθε Έλληνας πολίτης.     

Γ).   Διεξαγωγή δημοψηφίσματος για σοβαρό εθνικό και κοινωνικό ζήτημα, όχι μόνο με απόφαση της Βουλής, όπως προβλέπει σήμερα το άρθρο 44 του Συντάγματος, αλλά και όταν έχουν συγκεντρωθεί τουλάχιστον 1.000.000 υπογραφές πολιτών που ζητούν την διεξαγωγή του

δημοψηφίσματος.       

Δ).  Η Δικαιοσύνη και η ανεξαρτησία της Δικαστικής εξουσίας είναι ένας από τους πυλώνες της αληθινής δημοκρατίας.  Εάν υπήρχε μια πραγματικά ανεξάρτητη δικαστική εξουσία δεν θα είχαμε αυτά τα φαινόμενα ατιμωρησίας και ασυδοσίας των πολιτικών προσώπων.     Για την θεσμική και ουσιαστική κατοχύρωση της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας είναι αναγκαίες δύο αλλαγές στο ισχύον Σύνταγμα:   

        α)  Είναι αναγκαία η δημιουργία Συνταγματικού Δικαστηρίου.  Ένα Συνταγματικό Δικαστήριο το οποίο θα ακυρώνει ΑΜΕΣΩΣ όλους τους αντισυνταγματικούς νόμους, αντισυνταγματικές διατάξεις και (ν)τροπολογίες που ουκ ολίγες φορές έχει ψηφίσει η Βουλή.   Το σύστημα του διάχυτου ελέγχου της Συνταγματικότητας των νόμων έχει αποδειχθεί αναποτελεσματικό, δαιδαλώδες και χρονοβόρο. Από την στιγμή που ψηφίζεται ένας νόμος από τη Βουλή μέχρι να κηρυχθεί αντισυνταγματικός  από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο του άρθρου 100 μεσολαβούν αρκετά έτη.    

          β)  Η  εκλογή της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας και η προαγωγή των ανώτατων δικαστικών να γίνεται από τους ίδιους τους δικαστικούς και όχι από το Υπουργικό Συμβούλιο.  Έτσι δεν θα αναδύονται αθέμιτες σχέσεις μεταξύ Κυβέρνησης και διοριζομένων από αυτήν δικαστικών.   Το να επιλέγεται κάποιος ανώτατος δικαστής σε μια θέση από την Κυβέρνηση είναι σαν να επιλέγεται κάποιος βουλευτής από την Κυβέρνηση χωρίς να εκλέγεται από το λαό!       

           

            Ε).   Πρέπει να μπει σε άλλη βάση η εκλογή των βουλευτών με σταυρό προτίμησης.   Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, ένα σημαντικό κομμάτι των ψηφοφόρων ψηφίζει τον βουλευτή του, που του κάνει την εξυπηρέτηση (ρουσφέτι κατά το κοινώς λεγόμενον), αδιαφορώντας για το τι κόμμα ψηφίζει και τι κυβέρνηση βγάζει με την ψήφο του (!).     Μία σκέψη για την αλλαγή αυτής της παθογένειας του πολιτικού συστήματος είναι στις βουλευτικές εκλογές να υπάρχουν δύο ψηφοδέλτια:  ένα ψηφοδέλτιο που θα έχει μόνο το κόμμα και τον υποψήφιο πρωθυπουργό της χώρας και ένα δεύτερο ψηφοδέλτιο που θα έχει μόνο τους υποψήφιους βουλευτές.  Έτσι ο εκλογέας θα μπορεί να ψηφίζει ξεχωριστά ποιο κόμμα ή ποιον πρωθυπουργό θεωρεί καταλληλότερο να κυβερνήσει την χώρα και ξεχωριστά τον υποψήφιο βουλευτή της προτίμησής του.   Η αλλαγή αυτή δεν εξαφανίσει εντελώς τις πελατειακές σχέσεις αλλά σίγουρα θα τις περιορίσει και θα κάνει πιο υπεύθυνο τον Έλληνα εκλογέα όταν αποφασίζει ποιος θα κυβερνήσει την χώρα για τα επόμενα τέσσερα (4) χρόνια.     

                ΣΤ).   Να θεσπιστεί  συνταγματική διάταξη που θα κατοχυρώνει την διαφάνεια στις δαπάνες του δημοσίου χρήματος.  Η διαφάνεια αυτή να εγγυάται και από ανεξάρτητες επιτροπές λογιστικού ελέγχου.     Να θεσπιστεί και συνταγματική διάταξη για όριο (πλαφόν) κρατικής Δανειοδότησης και Κρατικού Χρέους επί τοις εκατό του ΑΕΠ κατά το πρότυπο του Γερμανικού και Ισπανικού Συντάγματος.    

            Ζ).   Δημόσιοι υπάλληλοι οι οποίοι θα καταδικάζονται αμετάκλητα από ποινικά δικαστήρια για τα αδικήματα της δωροδοκίας (ενεργητικής ή παθητικής), απιστίας, υπεξαίρεσης, πλαστογραφίας, ψευδούς βεβαίωσης, παράβασης καθήκοντος  κ.ά. θα πρέπει να απολύονται αμέσως από το Δημόσιο, και όχι απλώς να παύει η επαγγελματική τους εξέλιξη που προβλέπει το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο.  

            Ένα ζήτημα που θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο δημοψηφίσματος είναι το εξής: Πρέπει να τεθεί διάταξη στο Σύνταγμα της χώρας μας που να περιορίζει τον δανεισμό της χώρας, βάζοντας ένα "πλαφόν" ποσοστού δανεισμού επί τοις εκατό του ΑΕΠ; Με ποιο δικαίωμα, ή με ποια λογική, μπορεί μία Κυβέρνηση να δανεισθεί π.χ. 100 δισ. Ευρώ μέσα σε 4 ή 8 χρόνια και να μεταθέτει το βάρος σε επόμενη Κυβέρνηση και σε τελική ανάλυση να μεταφέρει το βάρος του χρέους στον ίδιο τον Ελληνικό λαό;   Αρκεί μόνο ότι μία Κυβέρνηση «τιμωρήθηκε» πολιτικά στις εκλογές και άφησε πίσω της ένα τεράστιο χρέος στους επόμενους? 

Πρόσφατα, εξαιτίας της πρωτοφανούς δημοσιονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα μας, μάθαμε, οι περισσότεροι από εμάς για πρώτη φορά, ότι από το 1989 η Ελλάδα πληρώνει μισθούς και συντάξεις εκδίδοντας ομόλογα, με  δανεικά δηλαδή.  Ο συνεχής και ανεξέλεγκτος κρατικός δανεισμός δημιούργησε τη δημοσιονομική βόμβα που έσκασε σήμερα με εκκωφαντικό τρόπο.  Ο κρατικός δανεισμός στην Ελλάδα δεν αποτέλεσε μοχλό αναπτυξιακής πολιτικής αλλά εργαλείο σπατάλης, κακοδιαχείρισης και εξυπηρέτησης «ημετέρων».   Δεν είναι τυχαίο ότι σε κάθε εκλογική χρονιά το δημόσιο έλλειμμα εκτοξευόταν σε δυσθεώρητα ύψη!   Αλλά και από οικονομικής άποψης αν το εξετάσουμε ο υπέρμετρος δανεισμός του Κράτους, τουλάχιστον στην Ελλάδα, λειτούργησε προς όφελος της παρασιτικής οικονομίας και σε βάρος της παραγωγής και της πραγματικής οικονομίας.     

            Το Κράτος δεν μπορεί να δανείζεται και να ξοδεύει χρήματα πέρα από τις δυνατότητές του. Είναι όπως ένα σπίτι, ένα νοικοκυριό.   Τις τραγικές συνέπειες του αλόγιστου δανεισμού τις βιώνουμε σήμερα.   Αυτό ακριβώς πληρώνουμε.   Υπάρχει και το προηγούμενο της Συνθήκης του Μάαστριχτ, που όριζε, ως κριτήριο σύγκλισης των μελών της ΕΕ, το δημόσιο χρέος κάθε χώρας να μην υπερβαίνει το ποσοστό του 60% του ΑΕΠ.  Το κριτήριο αυτό δεν τηρήθηκε στην πράξη και η Ελλάδα μπήκε το 2001 στην ΟΝΕ με καθαρά πολιτικά κριτήρια.  Εάν είχαμε το 2001 το όριο του 60% χρέους επί του ΑΕΠ σήμερα δεν θα ήμασταν σε αυτήν την κατάσταση.     

              Είναι ανάγκη να μπει ένα όριο στο ποσοστό % επί του ΑΕΠ του δανεισμού ή του χρέους της χώρας. Δεν προτείνουμε απαραίτητα ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, οι οποίοι στην Ελλάδα είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθούν, αλλά για όριο (πλαφόν) στο δανεισμό και το χρέος της χώρας. 

            Στη Γερμανία και στην Ισπανία έχουν τεθεί ήδη στα συντάγματά τους σχετικές διατάξεις που θέτουν πλαφόν στο όριο του κρατικού δανεισμού.  

Από το forum της ΕΝΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ 

Εισήγηση του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΑΣΣΙΩΤΗ Δικηγόρου

 23] 2/17-11-2011