του Νίκου Βέρρα
Την περασμένη χρονιά,
το 2013, συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου λογοτέχνη
Τάκη Δόξα. Αποφάσισα να κάνω αυτό το αφιέρωμα για να μάθουν και άλλοι,
μαζί και με μένα, για τη ζωή, το έργο και την προσωπικότητα ενός
ανθρώπου που γέμισε με φως την Ηλεία. Την Ηλεία που υποφέρει κάτω από το
βάρος της κρίσης αλλά και της έλλειψης ανάπτυξης. Μια περιοχή που
σκορπίζει φως σε όλο τον κόσμο, αναρωτιέμαι, γιατί μέσα στην ίδια την
χώρα δεν μπορεί να σταθεί επάξια στα πόδια της; Ίσως είναι οι
συγκυρίες…ίσως και η έλλειψη ύπαρξης της πνευματικότητας!
Στην Ελλάδα φτάσαμε
σε σημείο να θεωρούμε πιο σωστό την τεμπελιά, το βόλεμα και την μη
σοβαρότητα και γίναμε λαός χωρίς φώς και πνευματικότητα. Οι νέοι μας
μετατράπηκαν σε αγρίμια όπου στα σχολεία το διάβασμα και ο στόχος της
μόρφωσης και της δημιουργίας προσωπικότητας, παραγκωνίστηκαν από τις
διάφορες μόδες της εποχής. Ένα απλό θα πω: η φιλία γίνεται πια μέσω των
κοινωνικών δικτύων και του διαδικτύου. Και αναφέρομαι κυρίως στους νέους
γιατί αυτοί θα σκιαγραφήσουν το μέλλον στην τέχνη, στη ζωή και στην
κοινωνία μας. Σε μια εποχή που όλα χάνουν την λάμψη και πολλές φορές και
την ουσία τους, είναι καλό να θυμόμαστε ανθρώπους που σκόρπισαν φως
περνώντας.
Ένας τέτοιος άνθρωπος
ήταν ο συγγραφέας και ποιητής Παναγιώτης Λαμπρινόπουλος ή Τάκης Δόξας
όπως τον ξέρουμε όλοι μέχρι και σήμερα. Ο Τάκης Δόξας, με το κομψό ύφος
του στο γραπτό λόγο, το ακονισμένο μυαλό του, το κριτικό του πνεύμα και
την μεγάλη αγάπη που είχε για την ιδιαίτερη πατρίδα τον Πύργο και
γενικότερα την Ηλεία. Γεννήθηκε στον Πύργο το 1913 και πέθανε το 1976.
Στην πορεία της ζωής του τον σημαντικότερο ρόλο έπαιξε ο Πύργος. Πολλά
από τα έργα του περιέγραφαν μέρη της πρωτεύουσας της Ηλείας και άλλα
μέρη από όλη την Ολυμπιακή γη.
Σπούδασε στην Σχολή
Συνεταιριστών της Αθήνας και μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του
επέστρεψε στον Πύργο όπου δούλεψε ως γραμματέας στα Δικαστήρια. Βέβαια
το ταλέντο στη γραφή φάνηκε από μικρή ηλικία καθώς μόλις στις τάξεις του
Γυμνασίου άρχισε να γράφει στο περιοδικό της εποχής ¨Εβδομάς¨. Σε
ηλικία 19 χρόνων κατάφερε να τυπώσει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο «ίδιες
πάντα ιστορίες» και με διηγήματα για περιεχόμενο, φάνηκε πόσο τον έλκυε
ο κόσμος των Γραμμάτων αλλά και πόσο πολύ αγαπούσε την πόλη του. Με
ιστορίες που πλάθονταν στους δρόμους του Πύργου όπου τα σπίτια της
εποχής άφηναν βαριά τη σκιά τους στη φαντασία, έφτιαχνε τα πρώτα του
κείμενα.
- ο Τάκης Δόξας παραλαμβάνει το βραβείο το 1965
Αργότερα, το 1936,
έγραψε το βιβλίο «απολογία του Καμπούρη» όπου πάλι μέσα από διηγήματα
σκιαγραφούσε ανθρώπους της παλιάς εποχής του Πύργου. Μετά από λίγα
χρόνια η σκιά του πολέμου πλανάται πάνω από όλη τη χώρα και δεν άργησε η
στιγμή της κατοχής. Μέσα σε δύσκολους καιρούς ο Τάκης Δόξας θα γράψει
το δοκίμιο «η εσωτερική τέχνη» όπου μέσα από τις σελίδες κάνει την
προσωπική του εξομολόγηση. Θα γράψει λίγο αργότερα το θεατρικό έργο
«Κατοχή» μέσα από το οποίο εκφράζονται όλα τα συναισθήματα και η
κατάσταση που επικρατεί στην κοινωνία έχοντας από ¨πάνω¨ τους τα μάτια
και τα όπλα του κατακτητή.
Στα επόμενα χρόνια θα
κάνει ¨σιωπή¨ από τη γραφή και θα επιστρέψει το 1949 όπου τελείωνε μια
αιματηρή περίοδος. Θα γράψει τη «Σονάτα των ίσκιων» και φαίνεται πόσο
διαφορετικός είναι αλλά και πόσο ανανεώθηκε εκφραστικά. Στη συνέχεια θα
δώσει στο φώς της δημοσιότητας τη συλλογή «Πικρή Εποχή» όπου
περιγράφονται πολλά από την Γερμανική Κατοχή όπως το απόσπασμα :
«Θα πήγαινε και για το ζουμί. Κάθε απόγιομα μοίραζαν στο Γ΄ δημοτικό
σχολείο μια μερίδα φαί στους απόρους. Εκεί πέρα γινόταν μια μακριά ουρά
από το στόμα του καζανιού ίσαμε το Θεό.[…] Κάπου- κάπου έπεφτε κανένας
από την ορθοστασία και την πείνα.[…] Το φαί των πεθαμένων περίσσευε, και
το μοίραζαν οι μάγεροι τους, για κόλυβα…»
Σταθμός για την Ηλεία
ήταν και παραμένει το βιβλίο του «Η Ηλειακή Γραμματολογία». Στα επόμενα
χρόνια συνέχισε τη δράση του στα Γράμματα μέσα όμως από διαλέξεις που
έκανε και όπως συνέβαινε και με τα όσα έγραφε, έθιγε πολλά θέματα όπως
πατριωτικά, κοινωνικού προβληματισμού, τέχνης, αγάπης και ανθρωπιάς.
- χειρόγραφη υπογραφή του απο το 1938 σε ένα διήγημα
Στα σκοτεινά χρόνια
της δικτατορίας ο Δόξας έδωσε τίμιο αγώνα για τη Δημοκρατία μέσα από τα
γραπτά του. Όπως σε μία περίπτωση που έγραψε το βιβλίο «Στη χώρα του
Αυγεία» με σαφείς αιχμές κατά του καθεστώτος. Φοβόταν ότι δεν θα τον
άφηναν να το κυκλοφορήσει. Με βοήθεια φίλων κατάφερε και το κυκλοφόρησε
έστω σε κύκλους κοντινούς σε αυτόν. Σε
σκοτεινούς καιρούς ο Δόξας έγραψε το σπουδαίο «Φως της Ολυμπίας» και
κυκλοφόρησε το 1960. Έμελλε το αριστούργημα αυτό να μείνει φάρος
σκορπίζοντας την ιδέα, την έννοια και την σπουδαιότητα της Ολυμπίας.
Απόσπασμα από το Φως της Ολυμπίας :
«Ερμή, μη σε τρομάξουν
οι θύελλες οι σαρκασμοί οι σκληρές μνήμες οι απειλές με τα βούκινα οι
πόλεμοι που ήρθαν ή που κονταροδείχνουν,
Ερμή μη σε τρομάξουν
οι άνθρωποι! Μάζεψε κάτου απ΄ τη σάλπιγγά σου τους λαούς όπου κι αν
είναι όποιοι κι αν είναι ήρωες νικημένοι κακούργοι σκιές κόκκαλα και
ταϊσέ τους με το σταφύλι σου ρόγα τη ρόγα μέθυσέ τους με την αγάπη κι
όπως θα γίνουν ξέγνοιαστοι κι ονειροπαρμένοι, όπως θα γυρίσουν πρώτη
φορά όλοι μαζί να κοιτάξουν κατάματα τον ουρανό σκύψε στην καρδιά τους
και πες τους….πες τους να ξεκινήσουν όλοι για την Ολυμπία».
Με πολλά βραβεία
κερδισμένα επάξια και με έργο μεγάλο, έφυγε το 1976, αφήνοντας στις
επόμενες γενιές το μύθο και τα περιέργεια της ανακάλυψής του. Γιατί
σίγουρα ακούγοντας για τον Τάκη Δόξα θέλεις να μάθεις όλο και πιο πολλά.
Και μαθαίνοντας οι νεότεροι για τέτοιες προσωπικότητες έχουμε να
πάρουμε πολλά διδάγματα.
πληροφορίες και φωτογραφίες δόθηκαν απο τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πύργου και απο τα Κρατικά Αρχεία Νομού Ηλείας
- ένα απο τα πολλά βραβεία. το μετάλλιο απο το βασιλιά Γεώργιο Β
- αυθεντικό χειρόγρφο απο τη δεκαετία του 1950
- επιστολή του γιού του ποιητή Παλαμά προς τον Δόξα
- οι πένες του
- τα γυαλιά του
από follow ilia
Ένας
σπουδαίος ποιητής που τίμησε σε όλη την διάρκεια της ζωής του τον τόπο
που τον γέννησε, την Ηλεία ήταν ο Τάκης Δόξας. Ο ποιητής που έγραψε «Το
Φως της Ολυμπίας» και τόσα άλλα ποιήματα, τα περισσότερα των οποίων ήταν
αφιερωμένα για την αγαπημένη του πατρίδα.
Σήμερα 38 χρόνια από
τον θάνατό του, το όραμά του για μια Ηλεία που θα πρωτοστατεί στον χώρο
των γραμμάτων, των τεχνών, της ιστορίας και του πολιτισμού φαίνεται πως
παίρνει σάρκα και οστά μετά τις συντονισμένες προσπάθειες του υιού του
Γιώργου Δόξα όπου μαζί με μια ομάδα πνευματικών ανθρώπων της περιοχής
ίδρυσαν την Εταιρία Ηλειακών Μελετών «Τάκης Δόξας». Ο κ. Γιώργος Δόξας
μίλησε στην «ΠΡΩΤΗ» για αυτό το φιλόδοξο όπως τόνισε εγχείρημα
τονίζοντας ότι αν ο βασικός στόχος αυτής της προσπάθειας που είναι η
κοινωνική, πολιτιστική και ιστορική ανύψωση του τόπου γίνει πράξη, τότε η
Εταιρία θα έχει ρόλο ύπαρξης και θα βάλει το δικό της λιθαράκι στην
κοινωνική και πολιτιστική ανάταση του τόπου. Όπως ανέφερε «Δέχθηκα ένα
τηλεφώνημα για να γίνει μια πνευματική εταιρία με την Επωνυμία Τάκης
Δόξας. Τον Δεκέμβριο του 2012 στην Δημόσια Βιβλιοθήκη Πύργου μαζεύτηκαν
καμιά 50ρια άνθρωποι από διάφορες περιοχές της Ηλείας.
Εκεί
αποφασίστηκε να γίνει μια Εταιρία Ηλειακών Μελετών, πολιτισμού και
δράσης Τάκης Δόξας. Εγώ τόνισα ότι δεν μπορούμε να μείνουμε απλά στην
Επωνυμία Τάκης Δόξας αλλά να πάμε ένα βήμα ποιο πέρα. Η πρόταση η δική
μου που είναι σαφής και ξεκάθαρη είναι ότι ειδικά σε περιόδους που η
Ελλάδα είναι σε πλήρη οικονομικό και κοινωνικό αναβρασμό, εάν υπάρξει με
την καλή έννοια ένας ξεσηκωμός, όχι πολιτικός αλλά κοινωνικός και
πολιτισμικός, τότε αυτό το εγχείρημα θα έχει ευρύτερη και ουσιαστική
δράση – προσφορά για τον τόπο. Πέρασε ένας περίπου χρόνος και πριν ένα
μήνα κατατέθηκε το καταστατικό αυτής της εταιρίας και πήρε έγκριση από
την Νομαρχία, την εφορία και έχει μάλιστα και ΑΦΜ.
Στο
καταστατικό αναφέρεται ότι ένα μέλος της Οικογένειας Δόξα θα είναι
ισόβιο στο εννεαμελές Δ.Σ. και πρότειναν το δικό μου. Έγινε μια επιλογή
εννέα ατόμων. Αυτά είναι οι κ.κ. Νίκος Δουφεξής, Βάσος Μικελόπουλος,
Γιώργος Κουρκούτας, Νίκος Λαμπρόπουλος, Γιάννης Νικολόπουλος, Κώστας
Τριανταφυλλόπουλος, Φάνης Παπαδόπουλος, Ανδρέας Καπογιάννης και
Επαμεινώνδας Κωνσταντακόπουλος. Εκεί ορίστηκε πρόεδρος ο κ. Νίκος
Δουφεξής και αντιπρόεδρος ο κ. Βάσος Μικελόπουλος. Κατόπιν μοιράστηκαν
διάφορες αρμοδιότητες σε αυτή την προσωρινή διοικούσα επιτροπή όπως
Έφορος Επικοινωνίας, Έφορος Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, Έφορος Εκδηλώσεων,
Πρόνοιας και Έφορος Περιβάλλοντος.
«Η Ηλεία πρέπει να καταστεί φάρος πολιτισμού»
Συνεχίζοντας
ο κ. Δόξας αναφέρθηκε στις προτάσεις που κατέθεσε προς την προσωρινή
διοικούσα επιτροπή ώστε η Εταιρία Ηλειακών Μελετών «Γιώργος Δόξας» να
έχει ρόλο ύπαρξης και να υλοποιήσει στους βασικούς της στόχους.
Όπως ανέφερε « Η Εταιρία Ηλειακών θα πρέπει να κάνει σημαντικά πράγματα μεταξύ των οποίων τα εξής:
Πρότεινα
την ίδρυση ενός πολιτιστικού μουσείου Ηλείας. Δηλαδή να βρεθεί ένας
χώρος όπου κει να χωρέσουν όλοι οι πνευματικοί δημιουργοί που πέρασαν
απ’ τον τόπο μας από το 1821 μέχρι σήμερα. Δημιουργοί σε όλο το φάσμα
της τέχνης από μουσικούς μέχρι συγγραφείς. Από γλύπτες μέχρι ζωγράφους.
Να πάρει ο καθένας το δικό του τετραγωνικό μέτρο με την φωτογραφία, το
βιογραφικό του και το αντίστοιχο πνευματικό του έργο.
Πρότεινα
να γίνει κάτι που είναι άμεσα συνδεδεμένο με τις πολιτικές και
κοινωνικές δράσεις του νομού μας. Δεν μπορώ να ξεχάσω ότι ο Νίκος
Μπελογιάννης προέρχεται από τα έγκατα της Ηλείας. Δηλαδή να κάναμε ένα
μουσείο κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας της Ηλείας. Αυτά τα
δυο που πρότεινα είναι άμεσα συνδεδεμένα ώστε η καινούργια και
απερχόμενη γενιά να μάθει αυτός ο τόπος τι ανέδειξε, τι φιλοξένησε και
τι περιείχε στα σωθικά του.
Το τρίτο θέμα που πρότεινα
είναι η διοργάνωση κάθε χρόνο μια εβδομαδιαίας εκδήλωσης με τίτλο «Κάθε
χρόνο μαζί στην Ηλεία» που είτε λεγόταν Βάρδα, είτε Αμαλιάδα, είτε
Βάρδα, είτε Πύργος, κλπ, ντόπιοι και ομογενείς να κάνουν συναθροίσεις με
βασικό στόχο να αναζωογονήσουμε τα ήθη, έθιμα, τον αρχαίο πολιτισμό και
την τοπική ιστορία του τόπου μας.
Το τέταρτο
θέμα που πρότεινα ήταν να γίνονται μαθήματα ενημερωτικά στην Ηλεία με
τίτλο «Δεν ξεχνάμε το παρελθόν». Με ομιλίες, σεμινάρια, τοπικές
εκδρομές, διαδίκτυο, η νέα γενιά να μάθει το παρελθόν της Ηλείας που
είναι το ιστορικό, το πολιτιστικό, το κοινωνικό, το πολιτικό, το
εμπορικό και το βιομηχανικό. Επίσης πρότεινα πέρα από την έντονη και
συστηματική φιλανθρωπική δράση χωρίς να βγαίνουμε στις εφημερίδες και να
το διαλαλούμε, να κάνουμε το καλό για τον συνάνθρωπο.
Επίσης
πρότεινα να πραγματοποιούνται στην Ηλεία κάτι που έχει τεράστια
δυναμική στο Παγκόσμιο τουρισμό. Διοργάνωση διεθνών και Ελληνικών
συνεδρίων, σεμιναρίων, συμποσίων με τίτλο «Στην Ηλεία του φωτός και των
Αγώνων».
Τέλος πρότεινα να κάνουμε μια ετήσια
διοργάνωση ενός φόρουμ στην Αρχαία Ολυμπία για νέους απ’ όλο τον κόσμο
με τον τίτλο «Η πόλη των νέων ιδεών».
Θα αφορά
νέους ανθρώπους που είναι νέοι δημιουργοί. Είτε ασχολούνται με τον
πολιτισμό, το περιβάλλον, το επιχειρείν. Θα είναι μια ελεύθερη
συνδιάσκεψη ανθρώπων που ο καθένας θα κατηγοριοποιηθεί.
Η
Εταιρία θα πρέπει να έχει μια διαστρωμάτωση αντικομματική, αντιπολιτική
για να δείξει στους άλλους ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν κέφι, όρεξη,
έμπνευση, όραμα ώστε μέσα από μια συστηματοποίηση ενεργειών και δράσεων
αυτός ο τόπος να ανέβει προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω. Η Ηλεία θα
πρέπει να αποτελέσει φάρο πολιτισμού. Η Διοικούσα Επιτροπή θα πρέπει να
μεταφέρει τα παραπάνω μηνύματα. Ελπίδα μου είναι να μπουν στην εταιρία
Ηλειακών Μελετών Τάκης Δόξας κι άλλοι άνθρωποι που θα θέλουν να
προσφέρουν μέσα από μια άδολη, έντιμη προσφορά και απ’ όλους τους
κοινωνικούς χώρους. Οφείλει να διευρυνθεί με άτομα εντός και εκτός
Ηλείας. Η Εταιρία δεν είναι απλά για τον Δόξα. Σήμερα δεν μπορούμε να
είμαστε σνομπίστες σε σχέση με ένα κόσμο που πάει στα καφενεία ή στις
καφετέριες και δεν ξέρει ποιο είναι το λογοτεχνικό, ιστορικό, κοινωνικό
παρελθόν αυτού του τόπου». Ολοκληρώνοντας ο κ. Δόξας αναφέρθηκε σε ένα
σημαντικό όπως τόνισε δημοσίευμα Αθηναϊκής εφημερίδας για τον πατέρα του
που ανέφερε τα εξής:
«Ο Τάκης Δόξας ήταν σύμβολο, ήταν μια
εποχή. Ένας ωραίος κόσμος με λάμψη και ακτινοβολία που καταυγάζει ακόμη
στον καθημερινό μας ορίζοντα».
Ένα μήνυμα διαχρονικό που δείχνει το μεγαλείο του ανθρώπου Τάκη Δόξα.
...........................................................................................
ΜΝΗΜΗ
και ΦΩΣ/Ο ΤΑΚΗΣ
ΔΟΞΑΣ ΜΕ ΤΑ ΦΤΕΡΑ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ και ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ
του ΓΙΑΝΝΗ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ, ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ-ΠΟΙΗΤΗ
|
|
Μνήμη Τάκη Δόξα την περασμένη Δευτέρα 30
Οκτωβρίου 2017. Πριν
από 41 χρόνια ο συγγραφέας και ποιητής
της γενιάς του ’30, άφηνε την επίγεια ζωή της πίκρας, των μαρτυρίων, της
μοναξιάς και των ανεκπλήρωτων πόθων, για να μετοικήσει στην αιωνιότητα. Για
εκεί όπου τον έχει τάξει το πεπρωμένο του…
Απλά και δεητικά βρεθήκαμε οι λίγοι αιώνιοι φίλοι και
πνευματικοί κληρονόμοι του, στον απέριττο τάφο του με τον ξύλινο σταυρό και την
θεριεμένη αγριλιά της ποίησής του…
Δειλινό φθινοπώρου, με τις γκρίζες ανταύγειες να θάλπουν στο μικρό επιτάφιο
σύμπαν του… Με το άναμα των κεριών της
πίστης και της μνήμης άρχισε η Τρισάγια μνημιακή δέηση του ιερέα υπέρ ανάπαυσης
και αιώνιας μνήμης του και ξαφνικά ένα σμάρι πουλιών του φθινοπώρου, φώλιασε
στην πυκνόφυλλη αγριλιά κι άρχισε το κελάηδημά του σαν σιγόντο στην ψαλμωδία
του ιερωμένου.
Ηταν μια
απερίγραπτη και ανερμήνευτη δοξολογία, συγκινητική και μοναδική. Τα πουλιά
σταμάτησαν το κελάηδησμά τους μόλις τελείωσε η μνημόσυνη ευχή κι έφυγαν όπως
ήρθαν αιφνιδιαστικά και σχεδόν αόρατα.
Ηταν οι απεσταλμένοι υμνωδοί των αγγέλων της
αθανασίας από τη χώρα των μακάρων όπου 41 χρόνια τώρα ενοικεί ο μουσηγέτης
Τάκης Δόξας, που αγαπούσε τις συναυλίες των πουλιών, την ομορφιά της Ολυμπιακής
γης, τους θεϊκούς ύμνους, και τις καρδιές των ανθρώπων...
Στο
ησυχαστήριο του ερημήτη του Πύργου , τα
πουλιά του φθινοπώρου, έφεραν στα φτερά
τους την ψυχή Του, πανωθέ μας αγάλλουσα
και ασπέρουσα για την παρουσία μας και την προσευχή μας.
Μας ξάφνιασε και μας συγκλόνισε βαθιά…
ΓΙΑΝΝΗΣ
ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΥΡΓΟΣ
ΗΛΕΙΑΣ 31/10/2017