ΠΡΟΣΩΠΑ
Κείμενο: Γιάννης Φώσκολος
Δημοσίευση TRAVELBOOK
«Το θαύμα λειτουργεί ακόμη στην Ηλεία»
 |
«Η Ηλεία είναι ένας τόπος λατρεμένος, όπου το θαύμα λειτουργεί ακόμα», λέει ο πολυτραγουδισμένος συνθέτης Ηλίας Ανδριόπουλος. Γεννήθηκε στο χωριό Λατζόι, κοντά στην Αρχαία Ολυμπία. «Εκεί μεγάλωσα, πήγα σχολείο σε καιρούς δύσκολους, που διέθεταν όμως ευγένεια κι ευαισθησία και σιγά σιγά ανακάλυψα τη μουσική και τον κόσμο. Τότε διαπλάστηκε η καλλιτεχνική μου φύση και σχηματίστηκε η προτίμησή μου στη μουσική. Θεωρώ τον εαυτό μου ευεργετημένο από τους θεούς, που γεννήθηκα και μεγάλωσα σε αυτά τα χώματα». Ο συνθέτης και δοκιμιογράφος που μελοποίησε Οδ. Ελύτη, Γ. Σεφέρη, Ν. Γκάτσο, Μ. Ελευθερίου και έγραψε διάσημα τραγούδια (όπως «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες» και «Μην κλαις»), δεν διέκοψε ποτέ τη σχέση του με την Ηλεία.
Στην παραλιακή Σκαφιδιά περνά τις μισές ημέρες του έτους απολαμβάνοντας τη φύση, γράφοντας, μελετώντας και ακούγοντας μουσική. «Οταν μιλώ για θαύμα που συντελείται αδιάκοπα στο μαγικό αυτό μέρος, έρχονται στο νου μου καλοκαίρια των παιδικών μου χρόνων τη δεκαετία του 1960 μέσα στις σταφίδες, τα πλατάνια και τα κρύα νερά. Είχε απέραντους κάμπους με σταφίδες τα χρόνια εκείνα η Ηλεία. Οι πόλεις και τα χωριά της διατηρούσαν τα γνήσια αστικά και λαϊκά χαρακτηριστικά τους. Αυτό που έχει εντυπωθεί βαθιά στην ψυχή μου είναι το ολύμπιο φως, που χύνονταν τα μεσημέρια και τα απογεύματα του καλοκαιριού γλυκαίνοντας τις πλαγιές με τα πεύκα και τα κυπαρίσσια». Κατά την άποψή του, η μοναδικότητα της Ηλείας συνίσταται στη γλυκιά, ήρεμη φύση της, τη στοχαστική εικόνα της θάλασσας του Ιονίου, τις ξανθιές αμμουδιές του Ομήρου, που απλώνονται σε μεγάλο μήκος και σου υποβάλλουν το αίσθημα της ελληνικής συνέχειας, όπως επίσης στις μεγάλες φορτίσεις που έρχονται από το παρελθόν: Ολυμπία, Ηλιδα, Καϊάφας, Φιγαλία, Χλεμούτσι, Κυλλήνη, Επικούρειος Απόλλωνας. Αυτός ο τόπος εκλέπτυνε τη φαντασία και χάραξε την ευαισθησία και τον λυρισμό του. «Η μουσική δεν έχει πατρίδα. Οι συνθέτες όμως έχουν και αυτήν αναδεικνύουν μέσα από το έργο τους»...
Κώστας Καζάκος
«Είμαστε ανήσυχη ράτσα»
 |
Σπάνια, λέει, βρίσκεις τέτοιους γεωγραφικούς χώρους, με κάμπους, λιοστάσια, θάλασσες, βουνά και δάση. Πήγαινε συχνά με την Τζένη Καρέζη στην αρχαία Ολυμπία, στο Κατάκωλο, τη Σπιάντζα. Γελούσαν με το ανέκδοτο του Ιμπραήμ που λέγεται πως φώναξε «Αφρικα Αφρικα» όταν έφθασε με φελούκες στην Πελοπόννησο κι αντίκρισε τους Ηλείους που ήταν μελαψοί από την αρχαιότητα... «Τα πρόσωπα των Ηλείων έχουν μια περιέργεια, μια εξυπνάδα που είναι πονηριά και καπατσοσύνη μαζί. Είμαστε ανήσυχη ράτσα, ερευνητική με πολλές αρετές, οι οποίες μπορούν κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες να αντιστραφούν και να ψάχνεις να τις βρεις... Οι ίδιοι άνθρωποι, που θα μπορούσαν σε άλλες συνθήκες να μεγαλουργήσουν, που υπήρξαν αγωνιστές με αυτοθυσία και πατριωτισμό, σήμερα είναι με το κεφάλι σκυμμένο, τρομοκρατημένοι και σε πλήρη σύγχυση, λόγω φτώχειας, ανασφάλειας, άγνοιας και τρομοκρατίας. Αισθάνεσαι έντονα πως πρέπει να ορθωθεί ξανά το ηθικό τους να αισθανθούν υπερήφανοι και αξιοπρεπείς».
Μαίρη Λίντα
«Αυτός ο τόπος έχει πολλή αγάπη»
 |
Σπύρος Μπεράτης
«Εδώ ραδιοφωνικός σταθμός Αμαλιάδας»
 |
«Σε μια συνεστίαση με πλησίασε ένας στρατηγός εν αποστρατεία και μου είπε πως στο κρησφύγετο του Διγενή στην Κύπρο ακούγανε το ραδιόφωνο της Αμαλιάδας, επειδή οι Εγγλέζοι έριχναν παράσιτα στην Αθήνα. Αυτά είναι η πληρωμή μου». Ο σταθμός του ήταν ο μόνος που έπαιζε τότε λαϊκά τραγούδια, είδος απαγορευμένο για τους πομπούς του ΕΙΡ. «Ο Δημήτρης Μητροπάνος έχει πει: τη μουσική μου παιδεία την οφείλω στον ραδιοφωνικό σταθμό Αμαλιάδας». Ο ίδιος λειτούργησε το 1966 και τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό στα fm στην Ελλάδα, όχι χωρίς αντιδράσεις, ενώ το 1962 έκανε τις πρώτες επιτυχημένες δοκιμές για τηλεοπτική αναμετάδοση. Σπούδασε ραδιοηλεκτρολογία και θήτευσε ως ηλεκτρονικός στην ΕΡΤ, όπως επίσης και ως δήμαρχος Αμαλιάδας. Στο εργαστήριο των ηλεκτρονικών κατασκευών του τη δεκαετία του 1970 δεν χωρούσε ο κόσμος που ερχόταν για να δει ποδόσφαιρο από την τηλεόρασή του. Γι΄ αυτό και είχε τραβήξει με καλώδιο το σήμα σε ένα κοντινό κινηματογράφο, προσφέροντας θέαμα σε όλους. Το 1959 ο ραδιοσταθμός Αμαλιάδας πέρασε στο ΕΙΡ, αργότερα δημιουργήθηκε ο Ομιλος Φίλων Ραδιοφωνικού Σταθμού Αμαλιάδας. Κι αν βρεθείτε στην πόλη σήμερα αξίζει τον κόπο να γυρίσετε έστω και για λίγο τη βελόνα στα 91,1 στα fm και στα 1584 στα μεσαία...
Αλέξανδρος Ρήγας
«Η Ηλεία είναι μοναδική μέσα μου»
 |
Διονύσης Σιμόπουλος
«Το ωραιότερο μέρος του κόσμου»
 |
«Από τους λόφους που περιτριγυρίζουν το χωριό μπορεί κανείς να αγναντέψει άνετα ολάκερη την περιοχή. Στα δυτικά βλέπεις το Ιόνιο να ξεδιπλώνεται στα βάθη του ορίζοντα χρωματισμένο, λες, μ’ εκείνο το βαθύ γαλάζιο που ξετρελαίνει τους ξένους. Πολύ πιο κοντά απλώνονται οι απέραντες αμμουδιές του Καϊάφα και βορειότερα η αμμουδιά και η πεδιάδα του Σαμικού που στην αρχαία εποχή ονομάζονταν Σαμία ή Σάμος. Σ' αυτή την τοποθεσία, μέσα σ’ ένα άλσος από αγριελιές, βρίσκονταν, όπως λένε, το περίφημο ιερό του Σαμίου Ποσειδώνα όπου συνέρχονταν οι αντιπρόσωποι της ομοσπονδίας των έξι πόλεων που είχαν ιδρύσει οι Μινωίτες της Λήμνου. Από την άλλη πλευρά διακρίνεται ο κάμπος της Αγουλινίτσας και η κοιλάδα όπου βρίσκεται ξαπλωμένο το φιδίσιο κορμί του Αλφειού. Τις όχθες του αρχαίου αυτού κυνηγού, που μεταμορφώθηκε σε ποτάμι χάρη στον έρωτά του για τη νύμφη Αρέθουσα, τις στεφανώνουν τα ερείπια του αρχαιολογικού χώρου της Ολυμπίας».
Οπως αποκαλύπτει ο κ. Σιμόπουλος, ο Γρύλλος ήταν ένας από τους δύο γιους του Ξενοφώντα, που σύμφωνα με την τοπική παράδοση σκοτώθηκε από αγριογούρουνο στο δάσος που κάλυπτε κάποτε το χωριό. Κοντά στον αρχαίο Σκιλλούντα, άλλωστε, στην σημερινή περιοχή της Κρέστενα ήταν το υποστατικό που είχαν δωρίσει οι Λακεδαιμόνιοι στον Ξενοφώντα και στο οποίο έζησε επί 20 χρόνια (393 - 371 π.Χ.) στη διάρκεια της εξορίας του από την Αθήνα. Εδώ έγραψε κάποια από τα έργα του, όπως τα «Ελληνικά» και τον «Οικονομικό», που θεωρείται από πολλούς το πρώτο έργο στο χώρο της Διοίκησης των Επιχειρήσεων. «Παρ’ όλο που δεν μπορώ να ξέρω πως φαίνεται σε κάποιον πάρα έξω, για μένα τουλάχιστον ο Γρύλλος είναι το ωραιότερο μέρος του κόσμου! Γιατί, παρ’ όλο που του λείπουν πολλά, έχει εντούτοις ψυχή: την ψυχή της ρίζας που με γέννησε».
Δημήτρης Σπύρου
«Με εμπνέουν η Ηλεία και οι νέοι άνθρωποι»
 |
Οι άνθρωποι, η ιστορία και το φυσικό περιβάλλον είναι που κάνουν την Ηλεία μοναδική, λέει ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Δημήτρης Σπύρου, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Διάσελλα, ένα ορεινό χωριό της Ολυμπίας. «Μέχρι που τέλειωσα το Δημοτικό δεν είχα ταξιδέψει έξω απ' το χωριό μου. Στο τέλος του Γυμνασίου, τα πιο μακρινά ταξίδια μου ήταν μέχρι τη Μεσσηνία και την Αρκαδία. Η παιδική ηλικία μας ακολουθεί για πάντα. Γι αυτό κουβαλάω και σήμερα μαζί μου την Ηλεία». Εκτός από τα τοπία εξαίρετου φυσικού κάλλους, τη σπουδαία ιστορία και το μοναδικό συμβολισμό της Ολυμπίας, στην Ηλεία υπήρχε – λέει ο σκηνοθέτης – ένας ολοζώντανος λαϊκός πολιτισμός που «ανεπαισθήτως σου διαμόρφωνε την αισθητική, τις αντιλήψεις σου για τον άνθρωπο, την κοινωνία, τη ζωή». Προσπαθεί πάντα να ανακαλύπτει την Ηλεία. Τη σημερινή και την αρχαία. «Προσπαθώ επίσης να δρω δημιουργικά για την πολιτιστική της ανάπτυξη. Με εμπνέει η περιοχή και κυρίως οι νέοι άνθρωποι. Οι δυσκολίες είναι τεράστιες αλλά αξίζει ν’ αγωνίζεσαι για τον τόπο σου και του νέους». Ο κ. Σπύρου είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους. «Το Φεστιβάλ έχει διεθνή ακτινοβολία. Συμβάλλει ποικιλότροπα στην ανάπτυξη της περιοχής. Ο Πύργος και ευρύτερα ο νομός Ηλείας είναι ένα διεθνές κέντρο συνάντησης για την κινηματογραφική παιδεία. Πάνω απ’ όλα όμως, το Φεστιβάλ είναι σημαντικό για τους ίδιους τους νέους μας. Η τέχνη και ιδιαίτερα ο κινηματογράφος, είναι ένας χώρος που μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην αναδόμηση της προσωπικότητας του παιδιού και στη δημιουργική σχέση του με τον έξω κόσμο. Ασχολείται με μαεστρία με ιστορίες ανθρώπινων σχέσεων, γεμάτες από εμπλοκές, συναισθήματα, συγκρούσεις, προβληματισμό, αξίες αληθινές, επιθυμία για κάθαρση και δικαίωση της ύπαρξης». Ο τόπος καταγωγής του έπαιξε ρόλο στην απόφασή του να ασχοληθείτε με τις τέχνες και τον κινηματογράφο; «Ειλικρινά δεν είμαι βέβαιος. Οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι μελετάνε 30 χρόνια τη μνήμη της παιδικής ηλικίας και τη σημασία της στη διαμόρφωση της προσωπικότητας»...
Γεωργία Χατζή
«Οικουμενική η λάμψη της Ολυμπίας»
 |
Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος
«Κάποτε στον Πύργο»
 |
Υπήρξε πάντα αθόρυβος και δωρικός, αν και γίγαντας στα γράμματα. Από το σύμπαν των διηγημάτων του, με το λεπτό, διακριτικά ειρωνικό χιούμορ και τις καθαρές λιτές γραμμές, η γενέθλια γη δεν απουσιάζει. Ο βραβευμένος συγγραφέας Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος γεννήθηκε στον Πύργο Ηλείας, το 1930, σε μια πόλη πολύ διαφορετική. «Η πόλη που περιγράφω στο βιβλίο Βουστροφηδόν δεν έχει καμία σχέση με το σήμερα. Κατά κάποιον τρόπο ανελήφθη. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εμφύλιο κατεστράφη και σχεδόν ομαδικά άδειασε. Οι Πυργιώτες μετοίκησαν για να επιβιώσουν», λέει στο «Travel Book», θαλερότατος στα 84 χρόνια του. Η ιστορία του νεότερου Πύργου είναι συνυφασμένη με την ιστορία της σταφίδας, του μαύρου χρυσού της εποχής, εξηγεί. Η ηλειακή πρωτεύουσα αναπτύσσεται ως αστικό κέντρο, με τραπεζίτες και σταφιδοεξαγωγείς από τα μέσα του 19ου αιώνα. Στο Κατάκολο δημιουργείται λιμάνι για τις εξαγωγές κυρίως στην Αγγλία. Τα κάρα δεν επαρκούν και έτσι δημιουργείται ο πρώτος -δημοτικός μάλιστα- σιδηρόδρομος της Ελλάδας ανάμεσα στον Πύργο και στο Κατάκολο. Οι συνθήκες οδηγούν στην ανάπτυξη μιας αστικής τάξης κι ενός ισχυρού εργατικού προλεταριάτου. «Στον Πύργο λειτουργούσε η εταιρεία οίνων και οινοπνευμάτων, όταν οι βαρελοποιοί έκαναν μια σκληρή απεργία. Η εταιρεία για να τη σπάσει έφερε βαρελοποιούς από την Ιταλία»! Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, στον Πύργο του 19ου αιώνα, ανθούν τα πρώτα αναρχικά κινήματα της Ελλάδας. «Το αναρχικό κίνημα άφησε σπουδαία ονόματα. Από τους πιο γνωστούς ήταν ένας εξάδελφος του Ανδρέα Καρκαβίτσα, εφαπλωματοποιός, ονόματι Ανδρέας Σ. Καρκαβίτσας», σημειώνει ο κ. Παπαδημητρακόπουλος. Νωρίς άρχισαν και τα θαλάσσια λουτρά, από τους αστούς του Πύργου, που πήγαιναν με κάρα κι άλογα κι αργότερα με το τρένο στο Κατάκολο, όταν ακόμη το μπάνιο στη θάλασσα ήταν σχεδόν άγνωστη δραστηριότητα στον τόπο μας. Το περιβάλλον αυτό ευνοούσε τα γράμματα. «Αναπτυσσόταν μια αστική κοινωνία που περίμενε το απογευματινό τρένο από Αθήνα για να διαβάσει τις εφημερίδες στα μεγάλα καφενεία με καρέκλες τύπου Βιέννης ή στον Δικηγορικό Σύλλογο που λειτουργούσε εν είδει κλειστής λέσχης. Στον Πύργο κυκλοφόρησε και κυκλοφορεί ακόμη η δεύτερη αρχαιότερη καθημερινή εφημερίδα στην Ελλάδα, η ‘’Πατρίδα’’ κι από το 1945 η εβδομαδιαία ‘’Αυγή’’, μια ιδιότυπη τοπική εφημερίδα με πανελλαδική κυκλοφορία. Από τον Πύργο έχουν βγει πολλοί αξιόλογοι συγγραφείς και ποιητές. Ο Διονύσιος Κόκκινος και στους νεότερους χρόνους ο Γιώργης Παυλόπουλος, ο Τάκης Σινόπουλος, ο Τάκης Δόξας, όπως και πάρα πολλοί άλλοι. Ονόματα μεγάλης εμβέλειας. Υπήρχε πρόσφορο κλίμα για να ανακαλύψεις τη μαγεία του βιβλίου και της ανάγνωσης. Είναι εκπληκτικό ότι στην Κατοχή εκδίδεται από μαθητές Γυμνασίου περιοδικό που λέγεται ‘’Οδυσσέας’’, από τον Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόις». Ολα αυτά, εν μια νυκτί σχεδόν, διαλύθηκαν. Μεταπολεμικά, το κενό στην πόλη καλύπτουν καινούργιοι κάτοικοι που έρχονται από τον κάμπο. Οι παλιοί ήταν κυρίως ορεσίβιοι Αρκάδες αλλά και Επτανήσιοι που έρχονταν ως εποχιακοί εργάτες. Ο αστικός ιστός, που είχε αρχίσει να διαλύεται για οικονομικούς λόγους, εξαφανίστηκε. Σήμερα, μερικά νεοκλασικά διασώζουν την ιστορία. Οπως η Δημοτική Αγορά, το περίλαμπρο κτίριο του Τσίλλερ που άνοιξε επιτέλους ως μουσείο. «Κι αυτό ακόμη δείχνει την οικονομική ακμή της πόλης. Ανέθεσαν στον Τσίλλερ να τους σχεδιάσει την Αγορά. Εγώ την πρόλαβα να λειτουργεί με χασάπικα, ψαράδικα, μανάβικα»...
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
από τα παραπάνω διακεκριμένα προσωπα η
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ Ν.ΗΛΕΙΑΣ
εχει φιλοξενήσει στην εκδήλωση-θεσμό ''ΗΛΕΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ'' ,τους
ΗΛΙΑ ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟ
ΚΩΣΤΑ ΚΑΖΑΚΟ
ΓΕΩΡΓΙΑ ΧΑΤΖΗ
Διατελέσαντες πρόσκοποι
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΗΓΑΣ [στον Πύργο -1η Ομάδα ..- Κατασκήνωση 1982 ]
ΔΙΟΝ.ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου