Η Αυγουστιάτικη πανσέληνος

Είναι μια σχέση ιδιαίτερη αυτή που δένει τον καθένα μας με το φεγγάρι, από τον πρώτο κιόλας καιρό της ζωής μας, όταν τα παραμύθια της γιαγιάς και τα νανουρίσματα της μάνας που μίλαγαν γι’ αυτό, μας κοίμιζαν στην κούνια και στην αγκαλιά τους! Και πόσες φορές κοιτάζοντάς το με έκσταση από το ανοιχτό παράθυρο δεν το δείχναμε με το δαχτυλάκι μας, όταν έλαμπε ολόγιομο στον ουρανό! Ποιος ήθελε να ξεκολλήσει τότε το βλέμμα από πάνω του! Και λίγο πιο μεγαλύτεροι, θέλαμε ν’ ανέβουμε στην κορυφή του βουνού, που «ακούμπαγε» την ώρα που ανέτειλε, για να το πιάσουμε!

Μα δεν χάθηκε αυτός ο ρομαντισμός μεγαλώνοντας και σίγουρα κάθε πανσέληνος έρχεται να μας θυμίσει κάτι από τ’ ανέμελα εκείνα χρόνια μας. Ίσως και να είναι ένας λόγος παραπάνω αυτός που κυριαρχεί το φεγγάρι σε πολλές πτυχές της ζωής μας: στη λαογραφία, στη λογοτεχνία, στη μουσική, στην ψυχολογία μας, στην επιστήμη. Τόσο απαραίτητο και τόσο διαφορετικό, όμως, και στη ζωή των ανθρώπων του τόπου μας – του κάθε τόπου – σε κάποιες άλλες εποχές, που ήταν και η παράταση της ημέρας, φωτίζοντας στις δουλειές της ξωμαχιάς τη νύχτα. Μην ξεχνάμε, ακόμα, πως και η μεγαλύτερη γιορτή της θρησκείας μας, η Ανάσταση, με το φεγγάρι υπολογίζεται, αφού γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισημερίας.

Ανέκαθεν αντικείμενο έρευνας της αστρονομίας ο γειτονικός μας πλανήτης και δορυφόρος της γης μας, έφτασε να εξερευνηθεί και να πατηθεί στις μέρες μας από τον άνθρωπο. Θεωρείται (και είναι) τόσο σημαντική η κατάκτηση αυτή, που θα έλεγε κανείς πως χωρίζεται η ιστορία στην «προ σελήνης» και στην «μετά σελήνης» εποχή, με τη γνωστή φράση: «Τότε δεν είχαμε πάει ακόμα στο φεγγάρι»!

Δεν θα μπορούσε να μείνει μακριά κι από τη λαογραφία μας, που από τα αρχαία χρόνια οι προλήψεις έχουν την… τιμητική τους, ειδικά στην πανσέληνο. Παραθέτουμε ορισμένες από τις περισσότερο γνωστές:

- Η πρόγνωση του καιρού και ο υπολογισμός της νυχτερινής ώρας.

- Πρόβλεψη επικίνδυνων καταιγίδων και καταστροφικών σεισμών, που θεωρούνται μάλιστα περισσότερο απειλητικοί όταν έχει και έκλειψη.

- Σε καιρούς πολέμου το κόκκινο βαθύ χρώμα του προμήνυε κακά μαντάτα.

- Οι λυκάνθρωποι και οι βρικόλακες βρίσκουν κι αυτοί την ευκαιρία να κάνουν την εμφάνισή τους.

- Η γνωστή φράση «το φεγγάρι για όλα φταίει» δικαιολογεί την κακή μας διάθεση και την αϋπνία.

- Πιστεύεται πως οι επιληπτικές κρίσεις και η «έξαρση» της «τρέλας» οφείλονται σε «σεληνιασμό».

- Θεωρείται περίοδος που πιάνουν καλύτερα τα μάγια.

- Όλο και περισσότεροι είναι εκείνοι που βασίζονται στις προβλέψεις των αστρολόγων και πιστεύουν πως επηρεάζει το ζώδιό τους, προκαλώντας έντονες επιρροές στη ζωή τους, είτε θετικές, είτε αρνητικές.

Δεν λείπουν, όμως, και οι θετικές απόψεις, όπως:

- Όσο το φεγγάρι γεμίζει, γεμίζει με καλά και η ζωή των ανθρώπων.

- Τις μέρες της πανσελήνου μαζεύουν και τα διάφορα βότανα, για να είναι πιο αποτελεσματική η θεραπευτική τους δράση.

- Η σύλληψη μιας νέας ανθρώπινης ζωής θεωρείται κι αυτή ευκολότερη στην πανσέληνο, ενώ αν γίνει σε ορισμένες άλλες φάσεις του φεγγαριού καθορίζεται και το φύλλο.

Μα ούτε κι από τη λογοτεχνία και τη μουσική θα μπορούσε να μείνει μακριά ο γειτονικός μας πλανήτης. Από τους Ομηρικούς στίχους μέχρι σήμερα και όσο θα υπάρχει κόσμος, άνθρωποι και σύμπαν, σκορπάει απλόχερα το ρομαντισμό του και στους ανθρώπους του πνεύματος. Πόσα ποιήματα και πόσα κείμενα δεν έχουν γραφεί γι’ αυτό, αφού κανένας λογοτέχνης δεν έμεινε ανεπηρέαστος από τη μαγεία του. Αλλά και πόσα απ' αυτά δεν έγιναν τραγούδια, που σιγοτραγουδιούνται απ’ όλους μας. Και πόσες φορές, ακόμα, δεν έχουν ακουστεί τα τραγούδια του κάτω από το δικό του φως, σε μεγάλες και μικρότερες συναυλίες.

Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο έπαιζε και θα παίζει πάντα στη ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου και εν γένει στην οικονομία μας το γεμάτο (ή ακόμα και το μισόγιομο) φεγγάρι. Τους δίνει την ευκαιρία να συνεχίζουν τις δουλειές τους και τη νύχτα, για να μπορέσουν να κεφαλώσουν*. Ακόμα και στην κλεψιά το φως του είχαν σύμμαχό τους! «Σε φεγγάρι» έπρεπε να κοπούν και τα ξύλα που θα χρησίμευαν για τα πάτερα* του σπιτιού: Η μερική φωτοσύνθεση που συνεχιζόταν με το φως του και τις νυχτερινές ώρες, περιόριζε το σκωροφάγωμα.

Τον τελευταίο καιρό, που την Αυγουστιάτικη Πανσέληνο οι αρχαιολογικοί χώροι είναι ανοιχτοί και η είσοδος ελεύθερη, προβάλλεται η ιστορία και ο πολιτισμός της Πατρίδας μας μ' έναν διαφορετικό ρομαντικό, αλλά και καλλιτεχνικό τρόπο, αφού συνδυάζεται η βραδιά αυτή και με εκδηλώσεις.

Εν τέλει, παρά τα όποια αρνητικά που πιστεύουν κάποιοι πως τους φέρνει το ολόγιομο φεγγάρι, είναι περισσότεροι εκείνοι που το θαυμάζουν, που απολαμβάνουν το ρομαντισμό και την αισιοδοξία που σκορπάει, που νοιώθουν τη θετική του επίδραση στη ζωή τους, ενώ το ίδιο συγκεντρώνει τα μάτια όλου του κόσμου επάνω του. Σαν και πόσα δις και τρισεκατομμύρια όρκους και άλλες τόσες υποσχέσεις ερωτευμένων κρατάει και δικά του μυστικά!

Ειδικά το φετινό Αύγουστο το ολόγιομο φεγγάρι συμπίπτει με το περίγειό του (το κοντινότερο σημείο, λόγω της ελλειπτικής τροχιάς που διαγράφει) και γι’ αυτό θα φαίνεται μεγαλύτερο και φωτεινότερο. Δικαιολογημένα, επομένως, ο σοφός λαός λέει πως «τ’ Αυγουστιάτικο φεγγάρι, παρά λίγο σαν ημέρα»!

Ας ξεχάσουμε, λοιπόν, για λίγο την καθημερινότητα και τις έννοιες που μας βασανίζουν και σε συνδυασμό με τη συντροφιά του τριζονιού και του Γκιώνη, τη γαλήνη και τη μαγεία της καλοκαιρινής νύχτας, ας χαλαρώσουμε κι απολαύσουμε την Αυγουστιάτικη πανσέληνο! Οι αρχαιολογικοί χώροι της πατρίδας μας, τα χωριά μας, οι παραλίες, οι εξοχές και κάθε ξέφωτο μας περιμένουν! Ειδικά, μάλιστα, εκείνοι που θα μπορέσουν να φύγουν μακριά από τη φωτορρύπανση της πόλης και ν’ ανέβουν στα βουνά μας, είτε στο Χελμό παρέα με τον Αρίσταρχο, είτε στον Ερύμανθο, περπατώντας στα Μονοπάτια του Ηρακλή, ίσως να είναι περισσότερο τυχεροί: αν απλώσουν το χέρι, μπορεί και να το φτάσουν!